بررسی تحولات تاریخی واهمیت استراتژیکی جزیره قشم از نظر منطقه ای وبین المللی در عصر قاجاریه (1797 م. - 1924م.)

دراین پژوهش به بررسی تحولات تاریخی واهمیت استراتژیکی جزیره قشم درطی عصرقاجاریه بین سالهای 1794میلادی تا 1924میلادی پرداخته ایم. آنگونه که دراین پژوهش بررسی شده می توان این دوره را به دوقسمت نسبتا روشن تقسیم نمود. قسمت اول یا نیمه اول این دوره به عصراجاره داری این جزیره (به همراه سایرمناطق حاشیه ای جنوب ایران) توسط مسقط باز می گردد ونیمه دوم این دوره نیز به حاکمیت مستقیم وبلاواسطه حکومت مرکزی شاهنشاهی وقت ایران اشاره دارد. درهردونیمه مهمترین واقعه خارجی حضورپایگاه مهم دریایی بریتانیا درمنطقه غربی جزیره قشم به نام "باسعیدو" است. همچنین اهمیت استراتژیکی این جزیره برای کنترل تردد کشتی های تجاری و پشتیبانی عملیاتهای نظامی برای اقوام محلی نیزآشکاربوده وبه همین دلیل تا سال 1820میلادی جزیره قشم بین دونیروی آل معینی به نمایندگی ازطرف آل بوسعیدی مسقط و قواسم لنگه و جلفار تقسیم شده بود.ارتباط با مسقط دررونق تجاری جزیره قشم به عنوان یکی ازدومینیونهای امپراطوری دریایی عمانیها تاثیر به سزایی داشته است. چنانکه تجزیه امپراطوری مسقط بعدازمرگ سید سعید بن سلطان درنابودی رونق تجاری جزیره بسیاراثرگذاربوده است . درپایان قرن نوزدهم وآغازقرن بیستم نیزجزیره قشم به جهت قرارگرفتن درخط دفاعی شبه قاره هندوستان برای بریتانیایی ها درمقابله با پیشروی روسیه تزاری ازشمال و آلمان قیصری از غرب خلیج فارس نقش بلا معارضی یافته و یکی از اماکن مورد بازدید لرد کرزون درسال1903م بوده است. درآخرین سالهای حکومت قاجارها قشم نیزمانندبسیاری ازنواحی حاشیه ای مملکت ایران جزء اماکن فراموش شده محسوب می گردید وبه نظر می رسد جمع عواملی مانند تساهل بریتانیا یی ها در جدا سازی جزیره قشم ازایران ،نفوذمعنوی (ونه مادی واداری) ایران درمنطقه ،تجزیه وگسست درخاندان آل معینی موجب گردیدتا طرحی نظیر"طرح بحرین " برای جزیره قشم اجرا نشده واین جزیره مهم درتنگه هرمزدرقلمروایران همچنان باقی بماند