ارزیابی ارتباط شاخص های رادیومورفومتریک با آنالیز فرکتال استخوان مندیبل در رادیوگرافی پانورامیک دیجیتال

مقدمه و هدف: شاخصهای رادیومورفومتریک پانورامیک با دانسیته معدنی استخوان ارتباط دارند، و این شاخص ها می توانند بعنوان نشانگری برای استئوپروز، بخصوص در زنان یائسه بکار روند. بعلاوه آنالیز ساختار استخوان ترابکولار بر پایه ریاضیات فرکتالی، می تواند به کمّی کردن پیچیدگی ساختاری ترابکولار کمک نماید. لذا هدف از این مطالعه، ارزیابی ارتباط شاخص های رادیومورفومتریک استخوان مندیبل با آنالیز فرکتال در رادیوگرافی های پانورامیک دیجیتال، و تعیین اثر متغیرهای سن، جنس، تعداد سالهای گذشته از منوپوز بر این پارامترها بود. مواد و روش کار: در این مطالعه مقطعی رادیوگرافیهای پانورامیک دیجیتال 220 فرد سالم با میانگین سنی و انحراف معیار 29/12 ± 83/36 ارزیابی شدند. طبقه بندی mandibular cortical index (mci) به سه گروه c1، c2 و c3، و مقادیر mental index (mi) و panoramic mandibular index (pmi) در هر سمت مندیبل تعیین و میانگین آنها ثبت شد. fractal dimension (fd) وlacunarity با روش box-counting در آپیکال مولراول و پرمولردوم در دو سمت مندیبل و با استفاده از نرم افزار imagej 1.45s محاسبه شدند. آنالیزهای آماری توسط آزمون های من-ویتنی، ویلکاکسون، و ضریب همبستگی اسپیرمن برای تجزیه و تحلیل داده ها انجام گردید. نتایج: اختلاف آماری معنی داری بین زنان و مردان از لحاظ میانگینfd (80/0=p) و میانگین lacunarity (63/0=p) یافت نشد. میانگینfd و lacunarity بین زیرگروه هایc1 و c2 دارای اختلاف آماری معنی دار بود (000/0>p). همبستگی معنادار ولی ضعیفی بین مقادیر شاخصpmi با میانگینfd (000/0> pو 37/0=r) و میانگینlacunarity (000/0>p و24/0- =r) مشاهده گردید. همبستگی منفی قوی بین تعداد سالهای گذشته از منوپوز با fd وجود داشت (000/0>p و84/0- =r). نتیجه گیری: مقادیر fdو lacunarity در زیرگروه های c1 وc2 اختلاف معنی داری داشتند. همچنین شاخصهای آنالیز فرکتال قادرند تغییرات وابسته به سن و وابسته به منوپوز را، بطور کمّی در ساختار ترابکولی مندیبل نشان دهند.