ارائه مدلی جهت تاثیرگذاری مدیریت سود بر ویژگی های سود

در این تحقیق تاثیر مدیریت سود بر هفت بعد کیفیت سود بررسی شده‏است. هفت بعد کیفیت سود که تحت عنوان ویژگی‏های کیفی سود شناخته می‏شوند عبارتند از کیفیت اقلام تعهدی، پایداری، قابلیت پیش‏بینی، هموار بودن، ارزش مربوط بودن، به موقع بودن و محافظه‏کارانه بودن سود. بر اساس مبانی تئوریک، دو نظریه رقیب در رابطه با موضوع پژوهش وجود دارد. در نخستین، نظریه که به تئوری فرصت‏طلبانه بودن مدیریت سود شهرت دارد، انگیزه مدیریت در دستکاری ارقام حسابداری، به ویژه مدیریت سود، ناشی از منافع شخصی مدیریت است. به عبارت دیگر، مدیریت از طریق اختیارات خود در استفاده از اصول و روش‏های حسابداری و همچنین، تخمین‏های موجود در مبنای تعهدی حسابداری، سعی دارد منافع شخصی خود را حداکثر سازد و در نتیجه اقدامات مدیریت سود در نهایت به گمراه شدن استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری منتج خواهد شد. نتیجه نهایی این فرضیه، کاهش محتوا (کیفیت) اطلاعاتی ارقام حسابداری در نتیجه مدیریت سود است. از سوی دیگر، در فرضیه رقیب که به فرضیه آگاهی دهنده بودن یا کارا بودن مدیریت سود شهرت دارد، هدف مدیریت، از دستکاری سود، ارائه اطلاعات خصوصی به سرمایه‏گذاران است. از آنجا که مدیران دانش، گسترده‏تری در خصوص آینده شرکت دارند، از اختیارات موجود در فرایند گزارشگری به منظور انتقال اطلاعات نهانی خود به سرمایه‏گذاران استفاده می‏کنند و درنتیجه، پیش‏بینی این فرضیه افزایش محتوای اطلاعاتی سود حسابداری در نتیجه مدیریت سود است. در این پژوهش، این دو فرضیه از طریق تاثیر مدیریت سود بر ویژگی‏های سود مورد بررسی قرار گرفته‏است. در صورتی که فرضیه فرصت طلبانه بودن مدیریت سود صحت داشته باشد، مدیریت سود باید باعث کاهش مقادیر مطلوب این خصوصیات شود. در صورتی که فرضیه کارا بودن مدیریت سود واقعیت داشته باشد، مدیریت سود باعث بهبود خصوصیات کیفی سود خواهد شد. در این پژوهش از اطلاعات مرتبط با 303 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، در طی دوره 7 ساله 1388-1382 و جمعاً 1657 مشاهده سال-شرکت استفاده شده و از مدل‏های رگرسیونی چند متغیره و روش داده‏های ترکیبی برای آزمون فرضیه‏های پژوهش استفاده شده‏است. نتایج به دست آمده نشان می‏دهد که 1) مدیریت سود تاثیر نامطلوبی برخصوصیات کیفی سود به صورت مجزا دارد. 2) بازار سرمایه قادر به درک و واکنش نسبت به اقدامات مدیریت سود نیست. به عبارت دیگر، ویژگی‏های مبتنی بر بازار در مواجهه با مدیریت سود، کمتر تحت تاثیر قرار می‏گیرند. 3) مدیریت سود تاثیر نامطلوبی بر کیفیت سود (به عنوان برآیند ویژگی‏های سود) دارد. 4) علاوه بر مدیریت سود، ویژگی‏های ذاتی مدل‏های کسب و کار و محیط عملیاتی نیز تاثیر با اهمیتی در تعیین ویژگی‏ها و کیفیت سود شرکت دارند. 5)سرانجام، کیفیت اقلام تعهدی، بیشترین تاثیر منفی ناشی از مدیریت سود را می‏پذیرد. همچنین، در این پژوهش با توجه به مبانی نظری، یک مدلی مفهومی تدوین شد و با توجه به داده‏ها گردآوری شده آزمون شد. آزمون مدل مفهومی نشان داد که تنها چهار ویژگی کیفیت اقلام تعهدی، قابلیت پیش‏بینی، هموار بودن و ارزش مربوط بودن، تبیین کننده کیفیت سود هستند و از میان عوامل ذاتی، اندازه شرکت و طول چرخه عملیاتی به همراه اقلام تعهدی اختیاری به نمایندگی از مدیریت سود، 64% تغییرات در کیفیت سود را تشریح می‏نمایند.