تعیین ضریب سرریز لبه تیز آبگیر جانبی واقع در قوس 180 درجه رودخانه

آبگیرهای جانبی سازه هایی هستند که بمنظور آبگیری و انحراف آب از رودخانه به محل مصرف بکار می روند. به دلیل وجود جریان ثانویه و انتقال رسوبات به ساحل داخلی رودخانه، بهترین محل آبگیری قوس خارجی رودخانه ها می باشد. بمنظور کنترل جریان و رسوب بستر ورودی به آبگیر جانبی، معمولاً در ابتدای کانال آبگیر یک آستانه (پله ورودی) نصب می شود، که همانند سرریز جانبی عمل می کند. بررسی مطالعات نشان می دهد که در اکثر تحقیقات انجام شده به بررسی ضریب آبگذری سرریز جانبی در مسیر مستقیم پرداخته شده و تحقیقات اندکی در زمینه سرریز جانبی در قوس رودخانه ها صورت گرفته است. در مطالعه حاضر به بررسی ضریب آبگذری سرریز جانبی در ورودی آبگیر و در موقعیت های مختلف قوس 180 درجه پرداخته شده است. جهت محاسبه ضریب آبگذری از معادله عمومی سرریزها، روش دی مارچی و المانی در حل معاله دینامیکی جریان متغیر مکانی، استفاده شد و سپس با استفاده از روش جستجوی ژنتیکی بهترین ضرائب و توان ها جهت برقراری ارتباط ضریب آبگذری با پارامترهای بی بعد موثر نتایج بدست آمد و نتایج با روش شبکه عصبی مقایسه گردید. نتایج حاکی از آن بود که ضریب آبگذری سرریز تابعی از عدد فرود بالادست، موقعیت آبگیر و ارتفاع آستانه ورودی سرریز می باشد و با افزایش عدد فرود جریان در بالادست و نسبت ارتفاع سرریز به عمق بالادست ( )، ضریب آبگذری کاهش می یابد. همچنین در موقعیت های مختلف به دلیل تغییر قدرت جریان ثانویه، ضریب آبگذری افزایش و یا کاهش می یابد. در موقعیت های 90 و 150 درجه، حداکثر ضریب آبگذری و در موقعیت 135 درجه، حداقل مقدار ضریب آبگذری وجود داشت. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که محاسبه دبی عبوری از سرریز جانبی به روش المانی از دقت بالاتری نسبت به روش های دیمارچی و معادله عمومی سرریزها برخوردار بود. همچنین با دقت بالایی می توان ار روش شبکه عصبی مصنوعی در برآورد میزان دبی عبوری از سرریزهای جانبی استفاده نمود.