ارزیابی مقاومت به سرمای برخی ارقام انار ایرانی

این پژوهش به صورت سه آزمایش مجزا انجام شد. هدف از آزمایش اول: 1- بررسی مقاومت به سرمای برخی از ارقام تجاری انار ایران (ملس ساوه، رباب نی ریز، نادری، شیشه کپ، پوست سفید بافق، یوسف خانی و مهابادی) با استفاده از روش نشت یونی و آزمون تترازولیوم، و 2- بررسی تغییرات غلظت کربوهیدرات های محلول و پرولین و ارتباط این ترکیبات با مقاومت به سرما در طی سه مرحله زمانی (آبان ماه، دی ماه واسفند ماه) بود. در آزمایش دوم، اثر محلول پاشی پاکلوبوترازول با 5 غلظت (0، 125، 250، 500 و 1000پی پی ام) بر افزایش مقاومت به سرما و فاکتورهای موثر بر مقاومت (کربوهیدرات های محلول و پرولین) در انار رقم ملس ساوه بررسی شد. در سومین آزمایش رابطه بین تراکم روزنه ای برگ ها و مقاومت به سرمای تابستانه و زمستانه در شش رقم انار (گلمخانه ارومیه، ملس ترش ساوه، آقامحمدعلی، شیرین نار پاوه، تابستانه و آلک) بررسی شد. حداکثر مقاومت به سرما در دی ماه، همزمان با رکود عمیق درختان دیده شد. بر اساس مقادیر lt50محاسبه شده با روش نشت یونی و آزمون تترازولیوم ارقام مورد بررسی در آزمایش اول به سه دسته شامل ارقام مقاوم: نادری، یوسف خانی، ملس ساوه و رباب نی ریز ، ارقام حساس: پوست سفید بافق و شیشه کپ و رقم با مقاومت متوسط مهابادی تقسیم شدند. غلظت کربوهیدرات های محلول از آبان (شروع سازگاری) تا دی ماه (حداکثر تطابق با سرما) افزایش یافته و در اسفند ماه با از دست دادن سازگاری گیاه، مجدداً کاهش یافت. غلظت پرولین از آبان ماه تا دی ماه افزایش یافت. علی رغم کاهش مقاومت به سرمای ارقام در اسفندماه، مقدار پرولین در این مرحله بیش از دی ماه بود. به طورکلی همبستگی قوی تری بین مقاومت به سرما و غلظت کربوهیدرات های محلول نسبت به پرولین مشاهده شد. کاربرد پاکلوبوترازول خصوصاً با غلظت های 500 و 1000 پی-پی ام باعث افزایش مقاومت به سرمای نهال ها در مقایسه با شاهد شد. حداکثر کربوهیدرات های محلول و پرولین نیز در همین غلظت ها دیده شد، که می تواند اثرات مثبت پاکلوبوترازول بر مقاومت به سرما را توجیه کند. رابطه مثبتی بین تراکم روزنه ای و مقاومت به سرمای تابستانه در ارقام مورد بررسی مشاهده شد. به طوریکه ارقام با تراکم روزنه ای بالا مانند آلک دارای مقاومت به سرما بیشتر و بر عکس ارقام با تراکم روزنه ای کمترمانند گلمخانه ارومیه و آقا محمدعلی مقاومت به سرمای کمتری داشتند. همبستگی مثبت ولی ضعیف تری بین تراکم روزنه ای برگ ها و مقاومت به سرمای زمستانه مشاهده شد، بیشترین مقاومت به سرمای زمستانه نیز در رقم آلک مشاهده شد. هر دو روش نشت یونی و آزمون تترازولیوم به خوبی توانستند ارقام را از نظر مقاومت به سرما تفکیک کنند. نتایج این تحقیق می تواند برای توصیه کشت ارقام در مناطق مختلف و همچنین طراحی برنامه های اصلاحی در آینده مورد استفاده قرار گیرد.