بررسی دیدگاه کاربران درباره تأثیر ویژگی‏ های تعاملی رابط کاربر پایگاه های اطلاعاتی بر رفتار علمی آنها برپایه نظریه خوشایند

چکیده مقدمه/زمینه: برخی امتیازهای محیط رایانه‏ای در فراهم نمودن امکان تعامل، ارائه منابع اطلاعاتی و تسهیل ارتباط علمی، سبب شده پژوهشگران زمان زیادی را به استفاده از این محیط اختصاص ‏دهند. همچنین، برپایه نظریه‏ تجربه خوشایند، غنی بودن محیط تعاملی رابط کاربر، تجربه خوشایندی به کاربر می‏دهد که وی را به مراجعه بعدی و استفاده بیشتر از منابع اطلاعاتی سوق می‏دهد. با وجود این، مشخص نیست که "آیا تعامل محیط رایانه‏ای در تحول فکری و رفتاری پژوهشگران نسبت به موضوع و مسئله مورد بررسی نقش دارد و سبب خواهد شد تا کاربران رفتارعلمی متعادلی( یا بهتری) برای بررسی موضوع اتخاذ نمایند؟" هدف: هدف اصلی این پژوهش، آزمون تأثیرگذاری "ویژگی‏ تعامل رابط کاربر پایگاه‏های اطلاعاتی" بر "رفتارعلمی" کاربران از سویی و "دستیابی به تجربه خوشایند" متأثر از محیط رابط کاربر پایگاه اطلاعاتی بر "رفتار علمی کاربران" از سوی دیگر است. روش: این پژوهش از نوع کاربردی است که با روش ترکیبی انجام شده است. ابتدا شاخص‏های سه متغیر "تعامل رابط کاربر پایگاه‏های اطلاعاتی"، دستیابی به "تجربه خوشایند"، و "رفتار علمی" شناسایی و تدوین گردید. سپس، با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه نیمه ساختار یافته دیدگاه اعضاء هیئت علمی و دانشجویان دکتری دانشگاه‏های علوم پزشکی و فردوسی مشهد گردآوری شد. برای تجزیه وتحلیل داده‏ها و آزمون فرضیه‏ها از روش "مدل‏سازی معادله ساختاری" و روش تفسیر مصاحبه استفاده شد. یافته‏ها: نقش متغیرهای جنس، حوزه پژوهشی، سطح تحصیل و مهارت زبان انگلیسی بر میانگین نمره‏های چهار متغیر خودکارآمدی، تعامل رابط کاربر، تجربه خوشایند، رفتار علمی مشخص شد. همچنین، مشخص شد که میانگین توزیع نمره‏های هر کدام از چهار متغیر مورد مطالعه در چه سطحی است. در نهایت با استفاده از تحلیل مدل‏های ساختاری، تأثیر هرکدام از چهار متغیر مورد مطالعه در نقش مستقل، وابسته، واسط، و مداخله‏گر بررسی شد. نتایج: در این پژوهش آزمودنی‏هایی که خودکارآمدی بیشتری داشته‏اند تعامل رابط کاربر پایگاه‏های اطلاعاتی را بیشتر حس نموده‏اند. همچنین، این افراد تحول بیشتر‏ی در زمینه رفتار علمی در خود احساس نموده‏اند. یعنی، خودکارآمدی ویژگی مهمی برای ایجاد تعامل با رابط کاربر پایگاه‏های اطلاعاتی و ارتقاء رفتار علمی در افراد است. همچنین، افرادی که ظرفیت بیشتری برای دستیابی به تجربه خوشایند دارند، امکان اینکه رفتار علمی آنها بر اثر تعامل با محیط رایانه تحول یابد بیشتر است. سرانجام باید گفت که تعامل رابط کاربر پایگاه‏های اطلاعاتی می‏تواند بر رفتار علمی کاربران تأثیر مثبت داشته باشد. کاربردهای احتمالی: یافته‏های این پژوهش ممکن است در حوزه‏های پژوهشی زیر کاربرد داشته باشد: 1) حوزه‏های آموزشی مانند "آموزش از راه دور" یا "تربیت پژوهشگر" که در آنها شکل‏گیری، دگرگونی و اصلاح رفتارهای علمی در کاربران اهمیت دارد. 2) حوزه تعامل انسان- رایانه که به تأثیر محیط رایانه بر رفتار علمی کاربران به عنوان حوزه جدیدی برای پژوهش توجه خواهد کرد. 3) حوزه پژوهشی کاربرد نظریه تجربه خوشایند که تأثیر پذیری رفتار علمی کاربران از تعامل رابط کاربر بر اثر دستیابی به تجربه خوشایند سبب تقویت نظریه خواهد شد. اصالت/ ارزش: این پایان نامه به دو دلیل می تواند سودمند باشد. اول، چارچوب نظری نویی برای انجام پژوهش معرفی نموده است. دوم، رفتار علمی پژوهشگران را از زاویه نویی مورد توجه قرار داده است. کلیدواژه‏ها: رفتار علمی، تعامل رابط کاربر، ویژگی‏های تعاملی، تجربه خوشایند، نظریه جریان، خودکارآمدی، مدل‏سازی معادله ساختاری