حفظ و مرمت ستون چوبی امام زاده هادی(حقانی)واقع درکلاردشت

در ابتدا، امام زاده های کلاردشت معرفی شدند و ویژگی های آنها از نظر ساختار بنای امام زاده ذکر شد. سپس به طور خاص به بنای امام زاده هادی پرداخته شد .بنای امام زاده هادی دارای دو ستون چوبی پر کار قطور بوده است که امروزه یکی از آنها موجود است. با توجه به کتیبه عربی حک شده بر روی آن، ساخت ستون چوبی مربوط به قرن هشتم تخمین زده شد. موقعیت ستون چوبی باقیمانده در پلان بنا در صفحه 10 به رنگ قرمز مشخص شده است.این ستون با ارتفاع 242 سانتی متر و محیط 170 سانتی متر(در ارتفاع صفر) در قسمت بالا (از ارتفاع 178 تا 242 )هرم 4 وجهی ناقص و درپایین (از کف تا ارتفاع 178) هرم 16 وجهی ناقصی است.شیوه کنده کاری آن مسطح است. در حال حاضر حد فاصل ستون تا سقف با تیری که جایگزین تیر قبلی شده (تیر قبلی ربوده شده است)است،پر شده است.همچنین پای ستون در حال حاضر وجود ندارد و برای ستون پی جدیدی در قسمت زیرین بنا تعبیه شده است.نوع چوب ، پس از انجام آزمایش در آزمایشگاه دانشکده منابع طبیعی کرج، از نوع خرمندی تشخیص داده شد که بومی درختان شمال است.لایه پوششی ستون چوبی در 30 سال اخیر روی آن زده شده است و پس از آنالیز atir-ftir روغن سیر شده است و در حال حاضر آسیب شیمیایی چندانی ایجاد نمی کند(طبق نظر برخی کارشناسان). ph چوب ستون به روش استاندارد تشخیص ph ، بین 5.5-5 است. آسیب هایی که بر ستون وارد شده است شامل آسیب های انسانی(آثار سوختگی و ایجاد حفره در پای ستون و در قسمت بالا به علت برداشتن سرستون اصلی)، آسیب بیولوژیکی از نوع حمله حشره(سوسک چوبخوار آنوبیوم) و همچنین آسیب های مکانیکی است که پس از برداشتن سرستون اصلی به مرور ایجاد شده است. اما مهمترین دسته از آسیبهایی که در زمان قبل از مرمت و حفاظت، این ستون را تهدید می کرده اند، از نوع آسیب بیولوژیکی است.پس از مطالعه مجموعه مقالاتی که در رابطه با پرکننده های چوب وجود دارد، به شناخت بیشتری راجع به مزایای اپوکسی ها به ویژه آرالدیت 1253 رسیده و آزمایش های فنی راجع به توان پرکنندگی این ماده بر روی نمونه چوب خرمندی انجام گرفت. همچنین با توجه به اصل برگشت پذیری مواد مرمتی قابل استفاده، مقالاتی در این رابطه خوانده شد و از نتایج آن جهت کاربرد ماده جداکننده بین چوب و ماده مرمتی(آرالدیت 1253 ) استفاده شد. با توجه به نکات بالا سریشم به عنوان ماده جداکننده بین چوب و ماده پرکننده(آرالدیت 1253) انتخاب شد. در ابتدای فصل پرکننده های طبیعی و مصنوعی برشمرده شدند و مطالعات انجام شده در زمینه پرکننده ها، دسته ای از پرکننده ها را شاخص تر کرده است.این دسته شامل رزین های اپوکسی است که جهت استحکام بخشی و تحکیم در تمامی مرمت های تیرها و قطعات چوبی ساختارهای معماری، اشیاء واقع در محیط های باز، مجسمه های چوبی و پانل-ها استفاده می شوند.در مقاله ای دیگر مربوط به سمپوزیوم 1995 حفره هایی به عمد در چوب ایجاد شده و با مواد مختلفی پرشده اند، آرالدیت 1253 که از نوع چسب های اپوکسی است،بهترین نتیجه را نشان داد.این آرالدیت خمیری همگن است و خواص پرکنندگی عالی دارد.ویزگی های این آرالدیت در جدول 4-1 در صفحه 41 آمده است.نکته با اهمیت در بین مواد پرکننده و چوب این است که خاصیت مقاومت کششی چوب و پرکننده هماهنگ و تقریباّ یکسان باشد آزمایش اولیه(تعیین مقاومت کششی ) به منظور تعیین مقاومت مکانیکی چوب و اپوکسی (آرالدیت 1253)انجام شد.نتیجه آزمایش ،نشان داد که مقاومت آنها تقریباّ یکسان بوده و اپوکسی 1253 در این کار قابل کاربرد است.اما از طرف دیگر مشکل عدم برگشت پذیری را داراست.جستجو برای یافتن ماده ای به عنوان لایه جداکننده بین چوب و اپوکسی شروع شد. در مقاله ای از لیزا الیس و ارلن هگین بوتام 4 ماده، به عنوان زیر لایه(لایه جداکننده) مورد آزمایش قرار گرفتند. در این مقاله آرالدیت 1253 به علت کاربرد گسترده و ارزشمند آن در حفاظت آثار چوبی، به عنوان پر کننده در نظر گرفته شده است. (این اپوکسی قابل تراشیدن بوده و به واسطه دی اکسید تیتانیوم، سیلیکات متبلور، اکسید آهن و رزین فنولی حجیم می شود) 4 ماده ای که به عنوان لایه جداکننده با هم مقایسه شده اند، عبارتند از پارالوییدb-72 وآکریلویید b-67 (علت انتخاب آنها توانایی برگشت پذیری آنها در حلال های با میزان قطبیت پایین است) و دو ماده سریشم و پلیمر بوتوارb-98. مواد جدا کننده به عنوان صفحه نازکی، پیش از کاربرد مواد برگشت ناپذیر به کارمی روند. مطلوب ترین نتایج از آن b-72 است و پس از آن به ترتیب، سریشم و بوتوار. . با توجه به نتایج گراف 4-2 سریشم مایع پیوستگی خوبی با آرالدیت 1253 بوجود آورده است.ضمن آنکه امکان برگشت پذیری سریشم مایع در عمل مهیاتر است. در این فصل، در ابتدا راجع به تمیزکاری اشیای تاریخی صحبت شده و تصمیم گیری راجع به تمیزکاری ستون چوبی و برداشتن لایه پوششی آن انجام شد. از آنجا که آسیب رسان بودن لایه پوششی ، ثابت نشد، تصمیم بر آن شد که این لایه باقی گذاشته شود. از آنجا که ستون دارای آسیب از نوع بیولوژیکی(حشرات) بود ،در پی انتخاب ماده مناسب برای آفت زدایی ستون چوبی ، پس از مطالعه در این مورد، پرمترین انتخاب شده و به عنوان آفت زدا به کار برده شد.مراحل مرمتی اعم از پرکردن حفره شامل مراحل زیر است( لایه سریشمی+گوه چوبی+ اپوکسی 1253+ موزون سازی رنگی).همچنین مناطق کمبود با توجه به کوچک بودن اندازه آنها با حذف گوه چوبی، مانند مراحل پرکردن حفره انجام شد.در آخر پیشنهادهایی برای حفاظت از ستون داده شد.