بررسی پترولوژیکی توده کوارتزمونزونیتی دامنه جنوبی زیر پهنه طارم، شرق زنجان

توده مورد مطالعه در شرق زنجان، با روند شمال غرب – جنوب شرق، برونزد داشته و از نظر ساختاری در پهنه البرز - آذربایجان و زیرپهنه طارم قرار دارد. برونزدهای سنگی موجود در منطقه شامل نهشته های رسوبی - آذرآواری به سن ائوسن هستند. توده نفوذی مورد مطالعه نهشته های ائوسن را قطع کرده و باعث دگرسانی آنها شده است. امّا به علت عمق کم جایگزینی توده، گسترش و شدت هاله های دگرگونی مجاورتی در سنگ میزبان کم است. توده نفوذی منطقه از نظر ترکیب سنگ شناختی، دامنه ای از مونزوگرانیت، کوارتزمونزونیت، مونزونیت، کوارتزمونزودیوریت و مونزودیوریت دارد و در واقع یک سری مونزونیتی را نشان می دهد. کانیهای اصلی تشکیل دهنده توده، فلدسپات پتاسیم، پلاژیوکلاز، پیروکسن (اوژیت- دیوپسید) و کوارتز هستند. بافت اصلی توده گرانولار، اینترگرانولار، میکروگرانولار تا میکروگرانولار- پورفیریتی است، ولی انواع بافت های موضعی و فرعی شامل گرانوفیری، گرافیکی، مونزونیتی، بازماندی، پرتیتی و پوئی کلیتیک در نمونه های توده حضور دارند. به لحاظ ژئوشیمیایی، ماهیت آن متاآلومین و - type i است و به سری ماگمایی کالک آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی تعلق دارد. آنکلاوهای موجود در توده نفوذی، از نوع میکروگرانولار فلسیک، با ترکیب مونزونیتی است، که نسبت به سنگ میزبان خود دانه ریزتر و دارای بافت میکروگرانولار- پورفیریتی می باشد. طبق نتایج به دست آمده از مباحث ژئوشیمی و پتروژنز، ماگمای سنگ های منطقه مورد مطالعه، عمدتا از ذوب بخشی گوشته لیتوسفری زیرقاره ای متاسوماتیزه شده در اثر سیالات و یا مذاب های بخشی برخاسته از لبه فرورانش منشا گرفته است. تفریق و تبلور این ماگما، مهمترین فرآیند کنترل کننده تنوع سنگها در سری مونزونیتی بوده است. نمودارهای تکتونیکی نشان دهنده یک کمان ماگمایی حاشیه قاره ای و یک محیط کششی درون کمانی همزمان تا عمدتاً پس از برخورد است. جایگزینی توده نفوذی منطقه پس از برخورد صفحه عربی با ایران مرکزی و به دنبال فاز کششی پیرنه رخ داده است.