بررسی صفات مورفوفیزیولوژیک، فلورسانس کلروفیل و پاسخ آنتی اکسیدان های آنزیمی لوبیا(phaseoluse vulgaris l) در واکنش به تنش خشکی

تنش خشکی یکی از عوامل اصلی کاهش محصول در سراسر جهان است. میانگین کاهش محصول ناشی از تنش خشکی در بخش های مختلف دنیا بیش از 50 درصد گزارش شده است. کشور ما دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک است، لذا وقوع تنش خشکی در دوره رشد گیاهان امری اجتناب ناپذیر است. واکنش گیاهان مختلف و حتی رقمهای مختلف یک گیاه نسبت به تنش خشکی متفاوت است. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر سطوح مختلف تنش خشکی بر صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی ارقام لوبیا قرمز و نیز همچنین پاسخ آنتی اکسیدان های آنزیمی ارقام لوبیا قرمز در شرایط تنش خشکی انجام شد. در این آزمایش صفات مورد بررسی در دو رقم لوبیا قرمز (phaseolus vulgaris l.) (درخشان و گلی) در چهار سطح تنش خشکی شامل، 25، 50، 75 و 100 (شاهد) درصد ظرفیت زراعی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در دو آزمایش جداگانه مورد بررسی قرار گرفتند. در آزمایش اول از گلدان های پلاستیکی که در آن 4 عدد بذر کاشته شده بود به عنوان واحد آزمایشی استفاده شد. در این آزمایش گیاهچه های 28 روز برای بررسی صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی برداشت شدند. آزمایش دوم مشابه آزمایش اول صورت گرفت منتهی گلدان ها برای صفات مورد بررسی در انتهای مرحله گلدهی (60 روز پس از کاشت) برداشت شدند. در هر دو آزمایش (مرحله گیاهچه ای و گلدهی) ارتفاع گیاه، سطح برگ، سطح ریشه، مجموع طول ریشه ها و نیز وزن خشک اندام هوایی و ریشه با افزایش شدت خشکی در هر دو رقم لوبیا قرمز به طور معنی داری کاهش یافت (05/0p?). ولی صفاتی مانند قطر ریشه و نسبت وزن خشک ریشه به وزن خشک اندام هوایی با افزایش سطح خشکی افزایش یافت. با افزایش شدت خشکی محتوای آب نسبی برگ (rwc)، شاخص پایداری غشا (msi)، میزان کارآیی فتوسیستمii (fv/fm)، عملکرد کوانتومی فتوسنتز (y) و سرعت انتقال الکترون در ارقام لوبیا قرمز کاهش یافت، ولی مقاومت روزنه ای و شاخص کلروفیل (spad) در هر دو رقم لوبیا تحت تنش خشکی به طور معنی داری افزایش یافت (05/0p?). در پایان مرحله گلدهی میزان آسیمیلاسیون co2 ، میزان تعرق و میزان co2 درون سلولی با افزایش سطح خشکی کاهش یافت. در مقابل راندمان مصرف آب در هر دو رقم در شرایط تنش خشکی افزایش نشان داد. بررسی خصوصیات بیوشیمیایی و پاسخ آنتی اکسیدان های آنزیمی در واکنش به خشکی نشان داد که با افزایش شدت خشکی، فعالیت آنزیم های پراکسیداز و پلی فنل اکسیداز افزایش ولی فعالیت آنزیم سوپر اکسید دیسموتاز کاهش یافت. در این آزمایش میزان پرولین و پروتئین های محلول برگی در واکنش به خشکی افزایش یافت. در این بررسی رقم گلی از طریق افزایش مقاومت روزنه ای، کاهش تعرق و از طرف دیگر با افزایش انباشت پرولین، علی رغم کاهش پتانسیل خاک، پتانسیل آب برگ را همچنان بالا نگه داشته است. رقم درخشان در پاسخ به تنش خشکی سازوکار دیگری را انتخاب نموده است، زودرسی و افزایش بیشتر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان در واکنش به تنش خشکی برخی از این سازوکارها است. کلمات کلیدی: آنتی اکسیدان های آنزیمی، تنش خشکی، صفات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی، کارآیی فتوسیستم?? و لوبیا قرمز.