ارزیابی پتانسیل ضد نماتودی streptomyces plicatus ، قارچ trichoderma harzianum و عصاره گیاه شاهدانه cannabis sativus برگونه meloidogyne javanica مزارع گوجه فرنگی استان کرمان در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای

بیماری ریشه گرهی (root- knot nematode disease (به عنوان یکی از مهمترین بیماری های گوجه فرنگی محسوب شده و خسارت زیادی به این محصول وارد می سازد. مهمترین گونه های خسارت زا ی این جنس شامل meloidogyne arenaria , m. incognita , m. javanica و m. hapla می باشد. روش های متعددی برای کنترل این نماتود پیشنهاد شده و از آنجا که مبارزه شیمیایی با این نماتود در شرایطی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست و ممکن است باعث بهم خوردن تعادل بیولوژیک خاک گردد، لذا یکی از روش های مفید در این زمینه، کنترل بیولوژیک است. در این بررسی به منظور تعیین پتانسیل ضد نماتودی چندین جدایه اکتینومیست، قارچtrichoderma harzianum ، عصاره گیاه شاهدانهcannabis sativus و سم cadusafos به عنوان عوامل بیوکنترل علیه نماتود ریشه گرهیm. javanica مورد ارزیابی قرار گرفت. نمونه برداری از گلخانه های آلوده به این بیماری در منطقه زرند استان کرمان انجام شد. سپس نماتود به روش تک توده تخم(single egg mass) بر روی میزبان حساس (گوجه فرنگی) در گلخانه تکثیر گردید. گونه نماتود بر اساس روش های مورفومتریک، m. javannica تشخیص داده شد. بررسی های آزمایشگاهی با تیمارهای مذکور بر روی مرگ و میر 100 لارو سن دوم نماتود انجام و بهترین تیمار به ترتیب عصاره گیاه شاهدانه، قارچ تریکودرما و جدایه اکتینومیست plicatus streptomyces بودند. آزمایش گلخانه ای بر روی سه رقم گوجه فرنگیyekta , leader و money maker آلوده به 2000 لارو سن دوم نماتود و تیمار های عصاره (c. sativus)، بهترین جدایه اکتینومیست در تست های آزمایشگاهیs. plicatus ، قارچt. harzianum و سم cadusafos با طرح بلوک کاملا تصادفی در قالب فاکتوریل در چهار تکرار انجام گرفت و شاخص های رشدی مانند طول ساقه و ریشه ، وزن خشک ساقه و ریشه وتعداد گال اندازه گیری شد. با توجه به تجزیه و تحلیل داده هاکه با استفاده از نرم افزار آماری sas انجام گرفت، مشخص شد که تمام تیمار ها نسبت به شاهد اختلاف معنی داری نشان می دهند. لازم به ذکر است که اثرات ضد نماتودی عصاره گیاه شاهدانه و جدایه اکتینومیستplicatus s. ، برای نخستین بار در دنیا تعیین شده است و با توجه به کارایی های ارزیابی شده، تیمار های مورد بررسی می توانند سر آغاز راهی به منظور استفاده موثرتر از این عوامل باشد.