بررسی تطبیقی اشعار سیاسی و اجتماعی ملک الشعرای بهار و محمدمهدی جواهری

شاعران و نویسندگان به عنوان عضوی از یک جامعه، در تمامی مکان ها و در همه روزگاران اندیشه ها و دیدگاه های خود را درباره ی سیاست و اوضاع اجتماعی ابراز کرده اند. در ایران و عراق نیز اندیشه های سیاسی و اجتماعی، از کهن ترین و ناشناخته ترین روزگاران تا کنون ادامه داشته و در آینده نیز ادامه خواهد داشت. در این میان، دو شاعر از دو کشور یعنی ایران و عراق به عنوان مطرح کنندگان دیدگاه های سیاسی و اجتماعی خود به قصد انتقاد از وضعیت موجود، و آشکار ساختن نارسایی ها و ناروایی های جامعه ی خویش، انسان ها را به باز آفرینی ذهنی جامعه رهنمون ساخته اند. هدف این پژوهش بررسی تطبیقی اشعار سیاسی و اجتماعی محمد تقی بهار و محمد مهدی جواهری دو شاعر برجسته ی ادبیات معاصر فارسی و عربی است و نیز نگاهی دارد به زندگی و آثار این دو شاعر و سبک شعریشان. پرداختن به مسایل و مشکلات جامعه و مردم، جهل و نادانی، زن و جایگاه او در جامعه، تعلیم و تربیت زن، حجاب، صلح، عدالت، به ویژه عدالت ورزی در میان طبقه ی حاکم، علم و وطن از جمله دیدگاه های اجتماعی است که در اشعار این دو شاعر برجسته ی ادبیات معاصر فارسی و عربی به آنها پرداخته شده است. دیدگا ه های سیاسی، که در این تحقیق به صورت تطبیقی میان ملک الشعرای بهار و جواهری بررسی شده است، عبارت اند از: بیگانه ستیزی، پادشاه و طبقه ی حاکم، انتخابات و نمایندگان، استقلال، استبداد و آزادی. از آنجا که دو کشور ایران و عراق از نظر سیاسی و اجتماعی وضعیتی همانند و شبیه داشته اند، از این رو انعکاس این وضعیت، در اشعار این دو شاعر برجسته نیز، همانندی قابل ملاحظه ای دارد. تفاوت های جزئی نیز در این مقایسه به چشم می خورد، که گاه به دلیل شرایط پیرامون دو شاعر و گاه به علت ویژگی های شخصی هر یک از آن دو است. به طور مثال ملک الشعراء، وطن را برای خود وطن دوست دارد؛ ولی عشق به وطن نزد جواهری، بیشتر برای اهل وطن است و یا در مبحث آزادی، آزادی اندیشه و بیان، در شعر جواهری نمود بیشتری دارد.