امکان سنجی مدیریت ریسک صکوک: تحلیل فقهی اقتصادی

در نظام مالی اسلامی با توجه به حرمت بهره، استفاده از اوراق قرضه و مانند آن ممنوع است. لذا در این نظام برای اعمال سیاست پولی در بازار پول و نیز تامین مالی در نظام سرمایه، نیاز است تا ابزارهای جدیدی طراحی گردد. صکوک به عنوان یکی از ساختارهای تبدیل دارایی به اوراق بهادار از جمله مهمترین ابزارهای تامین مالی در نظام بانکداری اسلامی است. ریسک، در نظام مالی اسلامی نیز مانند نظام مالی متعارف وجود دارد. میزان ریسک یک ابزار مالی، یک عامل تعیین کننده در میزان موفقیت و تقاضا برای آن ابزار می باشد. برای تضمین موفقیت صکوک نیز شناسایی ریسک های آن و بررسی راه های کنترل آن ریسک ها امری ضروری است. اصول اسلامی جداسازی حق بهره برداری از بازده، بدون مشارکت و مسئولیت پذیری در قبال زیان را حرام می داند. لذا در مالیه اسلامی به دنبال حذف ریسک نیستیم. به طور کلی پوشش ریسک برای خنثی سازی و حداقل سازی ریسک به کار می رود. بر این اساس، پوشش ریسک مبتنی بر اهداف اقتصاد اسلامی است. این تحقیق به دنبال آن است تا ضمن شناسایی ریسک های صکوک، چالش های مدیریت ریسک آن را روشن سازد بطوریکه با رفع این چالش ها، ریسک های اضافی صکوک کاهش یابد. برای این منظور با کمک جمع بندی، ترجمه و تجزیه و تحلیل مطالب موجود در مورد انواع صکوک، مسائل فقهی آن و تکنیک های مدیریت ریسک، به این نتیجه رسیدیم که برای کاهش ریسک صکوک، از راه کارهای: بکارگیری سوآپ در طراحی صکوک، تقویت بازارهای ثانویه صکوک از طریق ساز و کار بازار آزاد، طراحی بازارهای بین بانکی کاملا شرعی، انجام اصلاحات در نهادها و سازمان ها در جهت تقویت زیرساخت های مالی و زیرساخت های نظارتی، ایجاد یک سیستم گزارش دهی مستمر و جامع در مورد نرخ بهره می توان استفاده کرد.