ساماندهی بافت فرسوده شهری با تأکید بر ساختارهای اجتماعی و اقتصادی محله شهید دستغیب، منطقه 9 شهرداری تهران

بافت های فرسوده بخش بزرگی از شهرهای ایران را تشکیل می دهد که به مرور زمان فرسودگی این گونه بافت ها در حال تشدید است. سه شاخص ناپایداری، نفوذناپذیری و ریزدانگی، بافت های فرسوده را از بافت های دیگر شهری متمایز می کند. بسیاری از مناطق کلان شهر تهران نیز با چنین مسائلی روبرو هستند. در این میان محله شهید دستغیب به عنوان فرسوده ترین محله منطقه نُه این شهر با چالش های بسیاری از جمله زوال و فرسودگی، تخریب عرصه های عمده، اغتشاش در سیمای شهری، استقرار نامناسب عناصر کالبدی و کاربری زمین شهری، شبکه ارتباطی ناکارآمد شهری، تأسیسات زیربنایی شهر و توزیع ناهمگون فضاهای باز شهری و ... را می توان نام برد. ضرورت راهکاریابی برای مداخله از زوایای مختلف کالبدی، اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی قابل پیگیری است. پژوهش حاضر برای ساماندهی محله شهید دستغیب با رویکردی سیستمی انجام شده که محورهای اصلی آن در قالب بهبود سیمای کالبدی، بهبود وضع ترافیک، بهبود شرایط زیست محیطی، کاهش تراکم و تمرکز، حفظ و احیای رونق اقتصادی، بهسازی محیط اجتماعی و فرهنگی، تقویت و ایجاد ارزش های بصری و هویت بخشی نمود یافته است. تأکید پژوهش حاضر تحلیل آسیب پذیری بافت فرسوده محله، به منظور تعیین موثرترین شاخص در تحلیل آسیب پذیری بافت فرسوده است. بر این اساس، این سوال مطرح می شود آیا میزان تأثیر هر کدام از شاخص های کالبدی- برنامه ریزی شهری، شاخص های اجتماعی و شاخص های اقتصادی در تحلیل آسیب پذیری بافت فرسوده محله شهید دستغیب به یک اندازه بوده است؟ روش انجام تحقیق تحلیلی- اکتشافی است که اطلاعات مورد نیاز آن به صورت اسنادی و کتابخانه ای و بررسی متون مختلف با موضوع بافت های فرسوده شهری گردآوری شده است. در مرحله تحلیل ابتدا مقادیر و داده های کلیه شاخص ها استخراج -شدند سپس بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی(ahp) به وزن دهی شاخص های مربوطه پراخته شد. بر اساس بررسی های به عمل آمده ویژگی های کالبدی (کیفیت بناها و نوع مصالح)، ویژگیهای اقتصادی (نوع مالکیت و عامل نوسازی) و شاخص های اجتماعی(سابقه سکونت و تراکم جمعیت) به ترتیب بیشترین اولویت و وزن را در تعیین آسیب پذیری بافت های فرسوده شهری داشته اند. کلید واژه: بافت، بافت فرسوده، فرسودگی، مداخله، محله دستغیب، ساماندهی