بررسی دولت دکتر علی امینی و اصلاحات او

دکتر علی امینی در نتیجه حمایتهای قاطعانه امریکا و فشارهای همه جانبه داخلی و خارجی به محمدرضا شاه پهلوی، در تاریخ 17 اردیبهشت 1340 به قدرت رسید. دوران 5/1 ساله صدارت وی از پرهیاهوترین مقاطع تاریخ ایران است. این دولت هم در عرصه ی خارجی و هم در محافل داخلی به دولت اصلاحات معروف است. دکتر امینی در طول دوران کوتاه صدارت خود منشا اقدامات و اصلاحات بسیاری واقع شد. تلاش در راستای بهبود وضعیت اقتصادی کشور و وضعیت معیشتی مردم، انحلال مجلسین شورای ملی و سنا، تعقیب مفسدین اقتصادی و بازداشت تنی چند از سران کشوری و لشگری و برپایی دادگاهها برای محاکمات بزرگ و مهم تر از همه اجرای برنامه ی اصلاحات ارضی در ایران را می توان مهم ترین اقدامات دولت اصلاحات دکتر امینی برشمرد. در آن دوره این اصلاحات برنامه ای دیکته شده از سوی ایالات متحده تلقی می شد و هدف از اجرای آن مخصوصا برنامه ی اصلاحات ارضی مقابله با جنبش های احتمالی دهقانی- کمونیستی و تلاش برای تولد و رشد یک طبقه ی متوسط اقتصادی در ایران عنوان می شد. دولت دکتر امینی در اجرای برنامه ی اصلاحات ظاهرا به توفیقاتی دست یافت اما سفر شاه در فروردین سال 1341 به ایالات متحده که شدیدا به دنبال آن بود تا برنامه ی اصلاحات را به نام خود تمام کند، دولت امینی را در فشار شدیدی قرار داد و این دولت با چالش های متعددی در داخل کشور روبرو گشت. سرانجام در ظاهر امینی به دلیل اختلاف بر سر بودجه نظامی با شاه از نخست وزیری استعفا داد. اما برکناری دولت امینی حاصل توطئه ی حساب شده ایالات متحده و شاه بود. ایالات متحده به خوبی به نقش مهم و تعیین کننده ی شاه در ساختار سیاسی ایران پی برده بود و این اولین باری نبود که ایالات متحده با عدم حمایت خود از دولتی اصلاحگرا در ایران منجر به سقوط آن می شد. در این پژوهش به بررسی دولت اصلاحات دکتر علی امینی و فعالیتهای سیاسی او پرداخته خواهد شد.