مطالعه تنوع وراثتی و روابط بین گونه ای در جنس trifolium l. بخش fragifera koch (vesicaria crantz) در ایران

بخش fragifera (vesicaria) از گذشته تا به امروز یکی از بحث برانگیزترین بـخش های جنس trifolium بوده است. این بخش دارای هفت گونـه شـامل t. fragiferum, t. tumens, t. physodes, t. resupinatum, t. tomentosum, t. bullatum & t. clusii می باشد. به طور کلی دو مرکز تنوع عمده شامل ناحیه شمال مدیترانه و شرقی ترین بخش ناحیه ایران و تورانی برای این بخش معرفی شده است. گونه های مختلف این بخش علاوه بر استفاده به صورت علوفه، به طور وسیع در زنبورداری استفاده می شوند. هدف از این تحقیق بررسی میزان تنوعات ژنتیکی در سطـح گـونه، بررسـی روابط میان تاکسـونی در ایـن بخش و بررسی ارتباط گونه-های این بخش با گونه ی t. spumosum از بخش mistyllus بر اساس داده های مولکولی و با استفاده از نشانگرهای مولکولی irap و ssr می باشد. از دیگر اهداف این مطالعه می توان به ارزیابی صفات مورفولوژیک مورد استفاده در شناسایی گونه های مختلف بخش fragifera در کلیدهای مختلف، مرور تاکسونومیک گونه های مختلف این بخش و پیشنهاد برخی تجدید نظرهای احتمالی بر روی کلیدهای موجود اشاره نمود. بدین منظور تاکسون های مختلف این بخش از سرتاسر کشور جمع آوری گردید و نمونه های هرباریومی نیز مورد مطالعه قرار گرفت و براساس کلیدهای موجود شناسایی گردید. در روش irap، بررسی تنوع ژنتیکی و روابط میان تاکسونی با 8 زوج آغازگر از گروه های مختلف رترونرانسپوزون ها بر روی 42 نـمونـه بذر جمعیتـی متعلق به گونه هـای مختلـف بخش fragifera و 2 نمونه جمعیتـی متعلق به گونه ی t. spumosum از بخش mistyllus با استفاده از الکتروفورز محصولات pcr بر روی ژل آگاروز 2% صورت گرفت. مـطالعـه ssr نیـز با 9 زوج آغازگـر بر روی 55 نمونه بذر جمعیتی متعلـق به گونه هـای مختلف بخش fragifera، 2 نمونه متعلق به گونه ی t. spumosum و 3 نمونه از گونه های trifolium pratens، trifolium repens و جنس trigonella به عنوان برون گروه انجام شد. فرآیند pcr با استفاده از آغازگرهای طراحی شده برای گونه های t. pratens و t. repens صورت گرفت. نتایج حاصل از این مطالعـه، حاکـی از سطـح بالای انتقال پذیری و پلـی مورفیسـم ریزماهـواره هـای معرفی شده برای t. pratense و t. repens به گونه های بخش های fragifera و mistyllus است. بر این اساس تا زمانی که جفت آغازگرهای ssr اختصاصی این گونه ها طراحی نشده است، می توان با ضریب اطمینان بالایی از آغازگرهای ssr به دست آمده از t. pratense و t. repens برای بررسی تنوع ژنتیکی این گونه ها استفاده نمود. محصولات pcr به منظور تعیین تنوع ژنتیکی در داخل و بین گونه ها روی ژل پلی اکریل آمید غیر واسرشت کننده 10? از هم جدا شدند. نتایج حاصل از آنالیز amova در هر دو مطالعه irap و ssr، سطح بالایی از تنوع ژنتیکی را در بین گونه های مختلف بخش fragifera نشان داد که موید عدم وجود جریان ژنی بین این گونه ها می باشد. تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزارهای ntsyspc 2، genalex6 و power marker انجام شد. بر اساس نتایج حاصل از ادغام داده های irap و ssr، گونه ی t. spumosum از بخش mistyllus با بوت استراپ 100% از گونه های بخش fragifera جدا گردید و بنابراین به نظر می رسد که ایـن دو بخش مستقـل ازیکدیگر هستند. گونـه های t. fragiferum و t. physodes بیشترین میزان شباهت را به هم داشتند و با بوت استراپ 100% در یک خوشه قرار گرفتند. گونه t. tumens نیز با کمترین شباهت از سایر گونه های بخش جدا شد و با بوت استراپ 93% در خوشه جداگانه ای قرار گرفت. همچنین گونه های یکساله t. clusii،t. bullatum و t. tomentosum به عنوان یک کمپلکس تحت نام t. tomentosum sensu lato در نظر گرفته شدند. نتایج این تحقیق منجر به معرفی یک واریته جدید، t tumens var. caespitosum و دو گزارش جدید برای فلور ایران، t. tomentosum var. chthonocephalum و t. clusii var. gossypinum گردید. همچـنین شش متـرادف سـازی بـه شـرح ذیـل ایجـاد شـد: t. fragiferum var. pulchellum به عنوان مترادف با گونه ی t. fragiferum، t. tumens var. talyschense مـتـرادف بـا t. tumens var. tumens،t. physodes var. psilocalyx مـتـرادف بـا گـونـه ی t. physodes، t. resupinatum var. microcephalum مـتـرادف با t. resupinatum var. resupinatum، t. bullatum var. macrosphaerum مترادف با گونه ی t. bullatum و t. tomentosum var. curvisepalum مترادف با t. tomentosum var. tomentosum قرار داده شدند. علاوه بر این یک کلید شناسایی برای همه تاکسون های متعلق به این بخش در ایران تهیه و ارائه شد و برخی اصلاحات نام گذاری در مورد این بخش و تاکسون های موجود در آن اعمال گردید.