اثر پوشش گیاهی مرتعی بر فرسایش خاک با استفاده از شبیه ساز باران

چکیده فرسایش خاک یک مشکل جهانی است که به طور جدی منابع آب و خاک را تهدید می -کند.جوامع گیاهی به واسطه ربایش قطرات باران توسط تاج پوشش و گیاهخاک موجب کاهش انرژی جنبشی آن ها و به واسطه کربن آلی موجود در خاک، باعث ایجاد خاکدانه های چسبنده گردیده و به این ترتیب موجب حفاظت خاک می گردند. مراتع علاوه بر تولید علوفه و استفاده های چند منظوره مانند تفرجگاه، گیاهان دارویی و غیره نقش بسزایی در جلوگیری از فرسایش و هدر-رفت خاک به واسطه پوشش گیاهی خود دارند.این تحقیق در مراتع منطقه سرخ آباد از توابع شهرستان سوادکوه در استان مازندران به انجام رسیده است. پس از انجام بررسی های میدانی سه فرم رویشی گندمیان، پهن برگان علفی و بوته ای در منطقه شناسایی و در مرحله بعد در هریک از فرم های رویشی اقدام به تعیین سایت هایی با شرایط طبیعی و توپوگرافی یکسان گردید که به صورت پلات های 10×10 متر بوده است. در مجموع 10 پلات 100 متر مربعی در فرم رویش گندمیان، 7 پلات 100 متر مربعی درهریک از فرم های رویش پهن برگان علفی و بوته ای ها انتخاب گردید. در هریک از این پلات های10×10 متری، 6 تکرار شبیه سازی بارش در صفر، 50 و 100 درصد پوشش گیاهی (2 تکرار برای هر درصد پوشش گیاهی) اجرا شد. همزمان با انجام آزمایش های شبیه سازی بارش نمونه برداری خاک نیز در پلات های 10×10 متری از عمق 20-0 سانتی متری برداشت گردید. مقادیر مختلف حجم رواناب، بار رسوب، غلظت رسوب، ضریب هرزآب و آستانه شروع هرزآب و پارامترهای خاک نظیر: درصد ازت، درصد مواد خنثی شونده و ... اندازه گیری شد و با استفاده از نرم افزار spss.12 مورد آنالیز قرار گرفت. نتایج نشان داد که تنها در مورد بار رسوب اثر متقابل بین فرم های رویشی و مقادیر مختلف درصد پوشش گیاهی معنی دار بوده است. میانگین حجم رواناب در فرم رویشی پهن برگ به طور معنی داری بیشتر از دو فرم رویشی دیگر می باشد. غلظت رسوب در فرم رویشی بوته ای ها به طور معنی داری بیشتر از دو فرم رویشی دیگر می باشد. میزان بار رسوب در درصد پوشش صفر به طور معنی داری بیشتر از دو فرم رویشی دیگر می باشد. میانگین ضریب هرزآب در فرم رویشی پهن برگ به طور معنی داری بیشتر از دو فرم رویشی دیگر می باشد. آستانه شروع هرزآب نیز در فرم رویشی گندمیان به طور معنی داری بیشتر از دو فرم رویشی دیگر است. در مورد پارامترهای خاک ازت خاک تنها با بار رسوب، ماده آلی خاک، فسفر قابل جذب، اسیدیته خاک، هدایت الکتریکی خاک، رطوبت پیشین خاک و وزن مخصوص ظاهری خاک با بار رسوب و غلظت رسوب، درصد رس خاک با بار رسوب رابطه معنی داری داشته اند. واژگان کلیدی: مرتع- خاک- فرم رویشی- شبیه ساز باران