طراحی سیستم تصمیم یار خبره فازی برای مدیریت درآمد در صنعت حمل و نقل هوایی مسافر مطالعه موردی: شرکت "هما"

در پی کاهش مقررات و محدودیت های مربوط به نرخگذاری در صنعت حمل و نقل هوایی، امروزه قیمت بلیت در مسافرتهای هوایی برمبنای نرخهای بسیار متفاوت و متنوعی است که براساس سیاستهای تجاری شرکتها تعیین می شود. در حال حاضر اتخاذ سیاستهای مدیریت درآمد بر مبنای قیمتگذاری پویا در این صنعت امری معمول و حتی ضروری و حیاتی شده است. بدین ترتیب پایش و کنترل مستمر بازار و میزان تقاضا و تغییر نرخ بلیت هوایی بر اساس شرایط بازار از وظایف کارکرد های اصلی است که توسط واحدها و قسمتهای ذیربط در شرکتهای هواپیمایی انجام می شود و نقش قابل توجهی در سودآوری این سازمانها دارد. اهمیت این امر به خصوص زمانی آشکارتر می شود که به شدت رقابت و حاشیه سود بسیار پایین شرکتهای فعال در این حوزه توجه نماییم. در چنین شرایطی اهمیت موضوع مدیریت درآمدها و تعیین نرخ مناسب که به نوعی مدیریت قیمت برمبنای تقاضا و یا توازن قیمت و تقاضا می باشد، بیش از گذشته نمایان می شود. ایجاد کلاس های نرخی متفاوت با قیمت های متمایز، به عنوان ابزار اصلی اجرای سیاستهای بازرگانی است. در هر پرواز تعدادی از صندلی ها به هریک از کلاسهای نرخی تخصیص می یابد. میزان ظرفیت تخصیص یافته به هر کلاس بر اساس متغیر های متفاوتی تعیین می شود که حاصل از شرایط رقابتی بازار و میزان تقاضا می باشند. در طول دوره ذخیره جا برای یک پرواز، یعنی از زمان ایجاد پرواز جهت فروش در سیستم رزرویشن تا زمان عزیمت پرواز، ظرفیت تخصیصی به هریک از کلاسهای نرخی به طور پیوسته در حال تغییر است. این تغییرات باید چنان انجام پذیرد که حداکثر تعداد صندلی ها با بالاترین کلاسهای نرخی به فروش برسد. با توجه به اهمیت، شرایط و ماهیت تخصص کارشناسان این حوزه از یک سو و با عنایت به ویژگی ها و کارکردهای سیستمهای خبره ازسوی دیگر، طراحی یک سیستم خبره جهت بکارگیری و پیاده سازی تخصص و دانش موجود در این زمینه و استفاده از آن در قالب یک سیستم تصمیم یار هم می تواند بسیار مفید و کاربردی بوده و هم حائز اهمیت فراوانی می باشد. هدف اصلی این تحقیق، بررسی امکان استخراج دانش موجود در حوزه مدیریت درآمد در صنعت حمل و نقل هوایی و امکان پیاده سازی آن در قالب یک سیستم خبره است. در این راستا دانش موجود از دو منبع مختلف، شامل منابع علمی و تحقیقات و مطالعات پیشین و نظرات کارشناسان و خبرگان صنعت، استخراج گردیده و با استفاده از نرم افزار متلب، یک نمونه اولیه از سیستم خبره طراحی و پیاده سازی می شود. از آنجایی که متغیرهای اصلی تصمیم گیری در این حوزه از نوع غیر دقیق و غیرقطعی می باشد، و معمولاً با استفاده از واژگان و قیدهای زبانی مطرح می شوند، در این تحقیق، مدل سازی آنها در سیستم با استفاده از اصول منطق فازی صورت خواهد گرفت. درنهایت فرضیات تحقیق که در راستای ارزیابی عملکرد سیستم و امکان مندی پیاده سازی آنها می باشد، با استفاده از روش های آماری مورد آزمون قرار می گیرد. خروجی سیستم طراحی شده در سطح خطای 5 درصد، میزان موافقت خبرگان با خروجی سیستم در شرایط شبیه سازی شده، بیشتر از 95 درصد می باشد که این امر موفقیت سیستم طراحی شده را در مدلسازی تجربیات طولانی خبرگان و کارشناسان صنعت را در قالب سیستم خبره فازی نشان می دهد. در پایان چگونگی بکارگیری عملی سیستم خبره در حوزه مدیریت درآمد در دنیلی واقعی رقابت در صنعت حمل و نقل هوایی، برمبنای نتایج حاصلاز این تحقیق تشریح شده است.