بررسی تاثیر تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر شاخص های فیزیولوژیک ارقام آفتابگردان

به منظور مطالعه تاثیر تنش خشکی روی عملکرد و اجزای عملکرد و برخی خصوصیات مورفولوژیک و فیزیولوژیک آفتابگردان آزمایش مزرعه ای در دو سال زراعی 1389 و1390 به صورت اسپلیت پلات بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. سه تیمار رطوبتی شامل بدون تنش خشکی (آبیاری هر 10 روز یکبار)، تنش خشکی ملایم (آبیاری هر 15 روز یکبار) و تنش خشکی شدید (آبیاری هر 20 روز یکبار) در کرت های اصلی و هشت رقم آفتابگردان شامل آذرگل، اورفلور، آرماویروسکی، لاکومکا، آلستار، سیرنا، مستر و پومار در کرت های فرعی قرار گرفتند. تا مرحله 14 برگی آبیاری هر 10 روز یکبار انجام شد و از این مرحله به بعد تیمارهای آبیاری اعمال گردید. نتایج آزمایش نشان داد که اعمال تنش رطوبتی سبب کاهش معنی دار عملکرد دانه شد به طوری که در تیمار بدون تنش خشکی عملکرد دانه 4219 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. تنش ملایم و تنش شدید خشکی سبب کاهش عملکرد دانه به ترتیب به میزان 87/16 و 18/33 درصد گردید. اجزای عملکرد، عملکرد بیولوژیک، مراحل فنولوژیک گیاه، محتوای روغن دانه، طول، عرض و قطر دانه، مغز دانه، محتوای آب نسبی برگ، فعالیت روزنه ای، میزان کلروفیل a وb، کارایی کوانتومی فتوسیستم ii و شاخص کارایی فتوسنتز نیز تحت تاثیر تنش خشکی قرار گرفتند و این کاهش در مقایسه با شرایط نرمال آبیاری دارای اختلاف معنی داری از لحاظ آماری بودند. میزان فعالیت آنزیم کاتالاز، پرولین، نشت الکترولیت برگ، کارتنوئید، پوست دانه و نسبت پوست به مغز دانه در شرایط تنش آب نیز به طور معنی داری افزایش یافتند. نتایج حاکی از آن بودکه رقم آذرگل بالاترین عملکرد و اجزای عملکرد، عملکرد بیولوژیک، ارتفاع بوته، قطر طبق، کارایی کوانتومی فتوسیستم ii و شاخص کارایی فتوسنتز را داشت. همچنین این رقم بر اساس شاخص های مقاومت به خشکی به عنوان رقم متحمل به خشکی شناسایی شد. رقم آرماویروسکی بالاترین روز تا گرده افشانی، روز تا رسیدگی و دوره پر شدن دانه را به خود اختصاص داد. بالاترین میزان آنزیم کاتالاز، پرولین و هدایت روزنه ای به ترتیب مربوط به ارقام اورفلور، سیرنا و لاکومکا و در بین ارقام مورد مطالعه رقم مستر بیشترین محتوای روغن دانه را داشت.