ارزیابی تجمع نانو ذرات فایتولیت، عملکرد و اجزاء آن در جمعیت های جو تحت شرایط تنش خشکی انتهائی

سیلیس دومین عنصر فراوان در زمین به شمار می رود. اگرچه این عنصر به عنوان یک ماده مغذی غیر-ضروری برای اکثر گیاهان محسوب می شود، اما جذب آن توسط گیاه مزیت های فراوان دارد و مقاومت در برابر تنش های زنده و غیر زنده را افزایش می دهد. به منظور ارزیابی تجمع نانو ذرات فایتولیت، عملکرد و اجزای آن در جمعیت های جو تحت شرایط تنش خشکی انتهایی، تعداد 1833 توده جو از مرکز تحقیقات بین المللی کشاورزی در مناطق خشک (ایکاردا) اخذ شد. توده ها در مزرعه ایستگاه تحقیقاتی خیرآباد زنجان در اسفند سال 1389 در طرح آگمنت با 24 تکرار و چهار رقم شاهد (ماکویی، سهند، بهمن، آبیدر) کاشته شدند. بعد از رسیدگی از هر توده سه بوته نمونه برداری شده و عملکرد نمونه ها به همراه اجزای آن ها مورد ارزیابی قرار گرفت. براساس ارزیابی های اولیه 100 توده با عملکردهای حداکثر و حداقل انتخاب شده و میزان سیلیس آن ها اندازه گیری شد. براساس نتایج بدست آمده غلظت سیلیس در دانه های جو تنوع زیادی نشان داد و از حدود 100 پی پی ام در دانه توده ig32562 تا 400 پی پی ام در دانه توده ig36057 متغیر بود. غلظت سیلیس دانه جوهای شش ردیفه کمتر از جوهای دو ردیفه بود و بیش از 64 درصد سیلیس کل در دانه ها تجمع داشت. اما غلظت سیلیس در دانه توده های جو با توجه به منشأ آن ها تغییر نکرد. تجزیه خوشه ای، یکصد توده جو را در شش گروه متفاوت قرار داد. به منظور عکس برداری از نانو ذرات فایتولیت هشت توده با توجه به نتایج آزمایش قبلی انتخاب و در سال 1390 در گلخانه کاشته شد. همبستگی زیادی بین غلظت سیلیس جوهای برداشت شده در دو سال مختلف بدست آمد و نشان داد که تنوع غلظت سیلیس در دانه های جو عمدتاً به صورت ژنتیکی کنترل می شود. تصاویر بدست آمده از میکروسکوپ الکترونی روبشی تنوع زیادی را در اشکال و اندازه اجسام سیلیکایی نشان داد. در ژنوتیپ دو ردیفه شاهد آبیدر و توده شش ردیفه شماره 932 نانو ذرات فایتولیت به شکل خمره ای ذخیره شده بودند ولی شکل این ذرات در توده شماره 1812 به صورت مخروطی، در توده 127 به صورت کروی و در توده 1757 به صورت مکعبی بود.