بررسی اثر نوسانات قیمت نفت خام بر شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران

امروزه نفت، از یک سو یکی از جمله مهمترین منابع تأمین انرژی در سطح جهان بوده و از سوی دیگر یکی از اساسی ترین اقلام صادراتی ایران می باشد که بخش قابل توجهی از تولید ناخالص ملی آن را تشکیل می دهد. بنابراین، در یک اقتصاد متکی به نفت (همچون ایران)، نوسانات قیمت نفت می تواند آثار شدیدی را بر پیکره ی آن اقتصاد وارد نماید. همچنین، از بورس اوراق بهادار، به عنوان نبض اقتصاد کشورها یاد شده که هرگونه تحرک و رونق در آن میتواند معیاری جهت بررسی سلامت و پویایی اقتصاد کشورها شناخته شود. از این رو، آنچه در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفته است، بررسی اثرات نوسانات قیمت نفت خام ایران بر شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران می باشد. داده های مورد استفاده در این پژوهش از نوع داده های سری زمانی هفتگی طی دوره هفته اول 1380:2 الی هفته چهارم 1390:4 می باشد. به همین منظور، ابتدا به مدل سازی نوسانات قیمت نفت خام سنگین ایران با استفاده از مدل egarch پرداخته شده و سپس از طریق یک مدل vecm، اثرات کوتاه مدت و بلندمدت نوسانات قیمت نفت خام ایران بر شاخص بازدهی بورس تهران بررسی خواهد شد. نتایج به دست آمده از این پژوهش، از یک سو بیانگر عدم وجود مثبت و معنادار در بلندمدت و کوتاه مدت میان متغیرهای نوسانات قیمت نفت خام سنگین ایران و شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران بوده و از سوی دیگر بر اساس نتایج مدل vecm، وجود رابطه بلندمدت و معکوس بین متغییرهای نامبرده می باشد. در حقیقت با توجه به رابطه بلندمدت بدست آمده از مدل vecm، در بلندمدت با افزایش نوسانات قیمت نفت خام سنگین ایران، شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران کاهش می یابد. همچنین کشش قیمتی شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران نسبت به نوسانات قیمت نفت خام، 54/9 درصد بوده، بنابراین اگر نوسانات قیمت نفت خام یک درصد افزایش یابد، آنگاه در بلندمدت شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران 54/9 درصد کاهش خواهد یافت. در نهایت اینکه، وجود همگرایی بین نوسانات قیمت نفت خام سنگین ایران و شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران مورد تأیید واقع شده و ضریب متغییر ect(-1) به دست آمده، نشان می دهد که اگر در کوتاه مدت شوکی از جانب قیمت نفت خام سنگین ایران به شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران وارد شود، در هر دوره به میزان 36/0 از اثر این شوک در مسیر بازگشت به تعادل بلندمدت کاسته شده و شاخص بازدهی بورس اوراق بهادار تهران پس از حدود سه دوره به تعادل بلندمدت می رسد.