بررسی اثرات افزایش قیمت حاملهای انرژی بر توزیع درآمد (با استفاده از روش داده-ستانده)

بدلیل گستردگی مصرف حاملهای انرژی افزایش قیمت این حامل ها تاثیرات زیادی بر روی تمامی ابعاد و اجزاء اقتصاد خواهد داشت. از مهمترین کمیتهای اقتصادی کلان یک جامعه که همواره دغدغه سیاستهای دولت بوده است، توزیع درآمد است که این متغیر نیز تحت تاثیر افزایش قیمت انرژی تغییر خواهد داشت. این تحقیق با فرض وجود ارتباط مابین افزایش قیمت حامل های انرژی و توزیع درآمد روش جدول داده و ستانده را جهت اندازه گیری مقادیر تغییرات توزیع درآمد متاثر از دو سناریوی منتخب افزایش قیمت حامل های انرژی بکار می گیرد.درصد افزایش قیمت در سناریو اول برای بنزین، گازوئیل، نفت سفید، نفت کوره، گاز طبیعی و برق به ترتیب برابر با 600، 620، 100، 450، 200 و 100 در صد است و در سناریو دوم این تغییرات برابر با 500، 3965، 100، 5870، 200 و 411 درصد خواهد بود که مطابق با پیش بینی موسسه مطالعات بین المللی انرژی در سال 1389 است. در محاسبات انجام گرفته ابتدا بوسیله مدل قیمتی جداول داده و ستانده، تغییرات قیمت گروه - محصولات دیگر با توجه به دو سناریو مذکور محاسبه شده است. از آنجا که جهت محاسبه میزان تغییرات هزینه خانوارها، مقادیر کشش های قیمتی تقاضا برای همگی گروه محصولات مورد نیاز است، محاسبه کشش های قیمتی با استفاده از سری زمانی هزینه های شهری و روستایی و سری زمانی قیمتها انجام گرفته است. البته به دلیل حجم بالای محاسبات، کشش های قیمتی به تفکیک دهک های درآمدی (هزینه ای) محاسبه نشده است. با استفاده از کشش های قیمتی و تغییرات قیمت، تغییرات هزینه مصرف کنندگان بدست آمده و مبنای تغییرات درآمدی آنها در محاسبات شاخص های توزیع درآمد قرار گرفته است. نتایج محاسبات صورت گرفته نشان می دهد که به دلایل زیر در هردو سناریو تغییرات شاخص های مختلف توزیع درآمد ناچیز است.اولا افزایش قیمت های انرژی دو اثر مهم خواهد داشت که در خلاف جهت یکدیگر بر روی توزیع درآمد تاثیر گذاشته و لذا از شدت هم می کاهند. اولین اثر به سهم بیشتر مصارف حامل های انرژی در بودجه خانوارهای کم درآمد مربوط می شودکه در نهایت باعث بدتر شدن وضعیت توزیع درآمد خواهد بود. اثر دوم به مصرف کل بیشتر خانوارهای پردرآمد مرتبط است که وضعیت توزیع درآمد را بهبود می بخشد و لذا این دو اثر تاثیرات یکدیگر را مستهلک نموده و در برآیند نهائی باعث تغییرات کم توزیع درآمد خواهند شد . دلیل دوم استفاده از کشش های قیمتی تقاضای یکسان در محاسبات جهت دهک های مختلف درآمدی است. نهایتا دلیل سوم صفر در نظر گرفتن این کشش قیمتی برای بسیاری از گروه محصولات (بویژه حامل های انرژی) است. هر دو دلیل اخیر مستقیما بر روی کمتر شدن تغییرات توزیع درآمد بر اثرافزایش قیمت حامل ها تاثیر می گذارد . چرا که تنوع کشش قیمتی، تفاوت در هزینه های مصرفی در دهک های درآمدی مختلف را باعث شده و در نتیجه توزیع درآمد تغییرات بیشتری خواهد داشت.