بررسی و ریشه یابی نمادها و نشانه ها در دست بافته های عشایر فارس (ایل قشقایی)

چکیده : در این پژوهش توضیحی – تحلیلی که با موضوع بررسی نقوش دستبافته های ایلات قشقایی به شیوه کنابخانه ای، صورت پذیرفته، به معرفی موقعیت اجتماعی و فرهنگی این قوم، ساختار قومی آنها، انواع دستبافته های آنان، شیوه بافت، معرفی طرحهای رایج و دسته بندی طرحهایشان از جهت نوع ترکیب بندی نقشمایه ها پرداخته شده است و سپس به بحث پیرامون مفاهیم نمادین آنها و دسته بندی نقشمایه ها در گروهها ی مختلف و بررسی آنها از دیدگاه هنرهای بصری و کیفیات خطوط و درک هنرمند از اطراف خود ویژگیهای چشمگیر بصری پرداخته شده است. عواملی چند منجر به انتخاب این پژوهش گردیدند که عبارتند از: علاقمندی به نقوش نمادین در بافته های عشایر ایران (بخصوص قشقایی ها) همچنین علاقمندی به مفاهیم طرح ها و نقوش و تحولات آنها از گذشته تا کنون، ریشه یابی منابع استفاده شده در بافته ها و در مجموع تاریخچه نقوش، رنگ و نوع بافت. لذا می توان با جمع آوری این علائم منبع تصویری قابل توجهی جهت استفاده آتی علاقمندان به طراحی گرافیک و مخصوصا نقاشی فراهم کرد. در مسیر این پژوهش و در نهایت به یافته هایی از جمله اینکه این نقوش شامل نقوش هندسی – جانوری – مشتقات سوستیکا- انواع گلها و ستارگان – هستند و بسیاری از ین نقوش، با نقوش باستانی ایران در دوره هخامنشیان و ساسانیان و..... همچنین با نقوش موجود در دستبافته های شمال ایران و مناطقی چون قفقاز وآسیای صغیر مشابهت دارد و برخی از این نقوش صرفاً مختص قوم قشقایی است که باعث می شود ریشه یابی و بررسی هویت بصری آنها با توجه به نگاره های اصیل ایرانی و مناطق موجود در مسیر مهاجرت، صورت پذیرد، دست یافته باشد. انواع نقشمایه ها از جهت شیوه های تصویر گری این نقوش عبارتست از نقشمایه های واقع گرا، انتزاعی، نمادین، تجریدی. در اکثر قریب به اتفاق نقشمایه ها، علاوه بر نوع تصویر گری ایلیاتی و ذهن آزاد اندیش هنرمندانش و همچنین علاقه فراوان به خلاصه نگاری و چکیده نگاری در قالب فرمهای هندسی که سبک طراحی این نوع نقشمایه ها را می آفریند. نوع تفکیک بافت نیز باعث نگارش بیشتر خطوط عمودی – افقی و مایل های بازوایای 45 و 90 درجه گردیده است.