ظرفیت سنجی پتانسیل های توسعه ساحلی با تأکید بر توسعه پایدار، نمونه موردی، ساحل انزلی

امروزه سواحل به یکی از مهم ترین و جاذب ترین نقاط جمعیتی در تمامی جهان بدل شده اند. محیط زیست انعطاف پذیر، پیچیده و خاص مناطق ساحلی نه تنها نقش مهمی را در ارتقای اکولوژی بر عهده دارند، بلکه همچنین یک منطقه حائل میان دریا و خشکی محسوب می شوند. این مناطق حائل، محل تمرکز فعالیت های اقتصادی، صنعتی، تفریحی، اجتماعی و ... محسوب می شوند. بنابراین می توان بیان داشت که زمین های ساحلی مناطق با اهمیت برای فعالیت های انسانی محسوب می شوند. علت را می توان در خدمات و منابع متعددی که این نواحی ارائه می دهند، دانست. این امرسبب بهره برداری و توسعه بی رویه این مناطق با ارزش زیست محیطی شده است و به تبع آن فشار زیاد ناشی از طیف های مختلف فعالیت در این مناطق، پایداری آن-ها را تهدید می نماید. از این رو ارزیابی نحوه استفاده از اراضی و هدایت و کنترل آن در راستای دست یابی به توسعه پایدار امری ضروری به نظر می رسد. هدف اصلی این پژوهش، دست یابی به پایداری در بهره برداری و توسعه فضاهای ساحلی است. این امر نیازمند ارائه رویکردی است که بتواند مناسبت زمین را جهت تخصیص انواع مختلف فعالیت ها فراهم آورد. بررسی رویکردهای متعدد بهینه یابی کاربری زمین و همچنین تجارب جهانی مرتبط، منجر به انتخاب رویکرد آنالیز تحلیل تناسب زمین در بهینه یابی کاربری زمین ساحلی شده است. در این راستا ناحیه ساحلی شهر بندر انزلی، به عنوان محدوده مورد مطالعه این پژوهش انتخاب شده است. این شهر با در برداشتن دو عارضه مهم طبیعی، وجود دریا در شمال شهر و تالاب در جنوب شهر، دربردارنده موقعیتی خاص و استراتژیک بوده، که امروزه به دلیل رشد سریع شهرنشینی شاهد تخریب و تغییر اکوسیستم های طبیعی شهر و تغییر کاربری بارورترین اراضی شهرهستیم. از اینرو لزوم توجه به چونگی بهره برداری و توسعه اراضی شهری امری ضروری محسوب می شود. بدین منظور دو گام جهت عملی نمودن هدف طرح اتخاذ شده است: در گام اول، با تمرکز بر رویکرد توسعه پایدار، اهم مولفه ها و شاخص های مرتبط با موضوع و متناسب با شرایط محیطی انتخاب و ارزش نسبی آن ها با استفاده از روش های دلفی و روش تحلیل سلسله مراتبی تعیین شده است؛ در گام دوم، با توجه به خروجی های مرحله قبل، با بهره گیری از روش های تحلیلی سیستم های اطلاعات جغرافیایی، پتانسیل های بهینه توسعه در محدوده مورد مطالعه تعیین گردیده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که در محدوده مورد مطالعه، با تاکید بر رویکرد پایداری، پنج پهنه اصلی فعالیتی شناسایی خواهد شد که عبارتند از: پهنه حفاظتی، گردشگری، مسکونی، کشاورزی و صنعتی. نتایج حاصل از بهینه یابی کاربری زمین مبتنی بر آن است که پهنه های شمالی و جنوبی شهر به دلیل دربرداشتن اکوسیستم های دریا و تالاب و لزوم رعایت حریم حفاظتی آن ها به فعالیت های حفاظتی و گردشگری اختصاص خواهند یافت. پهنه جنوبی همچنین به دلیل ویژگی های مکانی، به فعالیت های مرتبط با کشاورزی نیز اختصاص خواهد یافت. بخشی از شمال شهر هم به فعالیت های صنعتی مرتبط با شیلات و گمرکات اختصاص می یابد، به گونه ای که توسعه این فعالیت ها باید از طریق صنعت ساخت و ساز پاک باشد. بخش میانی شهر هم با توجه به ویژگی های آن به فعالیت های مسکونی اختصاص می یابد، هرچند در قسمتی از بافت غربی شهر به دلیل قرارگیری آرامستان لزوم رعایت حریم حفاظتی الزامی خواهد بود.