بررسی سیرتحوّل مدایح نبوی ازآغازتاپایان دوره ی اموی

پیامبراسلام درچهل سالگی از سوی خداوند به رهبری و هدایت مردم مبعوث شد.خدمات و کارهای ارزنده ی آن حضرت برای بشریّت،در قالب شعرمدیح توسّط شاعران ثبت و ضبط گردیده وشاعران ایشان را به داشتن ارزشهای اجتماعی مثل کرامت،شجاعت،عزّت،جوانمردی ودیگرخصال نیک مدح گفتند.با عنایت به این که حضرت،شاعران را از مدح و ثنای خویش باز می داشت،مدایح نبوی در زمان حضرتش رشد چندانی نداشت. بنابراین مرحله ی بارزی که در روند مدایح حضرت رسول(ص)ایجاد گردید،مدح ایشان پس از بعثت می باشدکه روز به روز برشمار مدّاحان افزوده می شد. در دوره ی اموی،مدایح نبوی از رونق کمتری برخوردار بود و علّت آن را باید در سیاست خلفای بنی امیّه جستجوکرد؛ که با اعطای صلات وجوایز وتطمیع شاعران،سعی درتسخیرابزارهنری آنان داشتند و می کوشیدند از اینان درجهت پیشبرد اهداف و دور ساختن فکر و اندیشه ی دشمنان استفاده کنند.از این رو در عصراموی شعرمستقلّی را در مورد فضایل و مناقب پیامبرشاهد نیستیم،بلکه شاعرانی نظیرکمیت بن زید اسدی و فرزدق در لا به لای مدایح دینی وخاندان نبوّت،پیامبررا مدح می گفتند.موضوع مدایح اغلب اعتذار،شفاعت،ذکر رشادت ها و فضایل اخلاقی حضرت رسول بودوهدف شاعرا ن ترویج دین،تحریک عواطف مسلمانان در غزوات وتشویق آنان به جهاد،ایجاد امید،سرکوب دشمنان و پاسخگویی به مخالفان پیامبر بود.به هرحال مدایح نبوی از دوره ی اعشی،کعب بن زهیر،حسّان بن ثابت آغازگردیده ودرعصرحاکمیّت عبّاسیان ادامه داشت و پس ازآن در دوران انحطاط نیز توسّط شاعرانی همچون بوصیری، صفی الدّین حلّی و ابن نباته به اوج خود رسید؛ تا جایی که در دوره ی فترت، به یک فنّ مستقلّ شعری مبدّل گردید.