مطالعه عوامل تعیین کننده قدرت منبع در ارقام گلرنگ (carthamus tinctorius l.) در شرایط تنش خشکی و کنترل

این آزمایش در سال 1389 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان جهت مطالعه عوامل تعیین کننده قدرت منبع در ارقام گلرنگ در شرایط تنش خشکی و کنترل به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. عامل اصلی آزمایش آبیاری در دو سطح تنش خشکی و شاهد و عامل فرعی ارقام بهاره گلرنگ در 4 سطح، شامل ارقام گلدشت، mec85، سینا و زنده رود بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تنش خشکی بر کلیه صفات به جز فعالیت آنزیم کاتالاز تاثیر معنی داشت. ارقام از لحاظ کلیه صفات به جز عملکرد بیولوژیک ، درصد روغن و فعالیت آنزیم های پراکسیداز و گلوتاتیون ردوکتاز اختلاف معنی داری را نشان دادند. اثر متقابل تنش خشکی و رقم بر صفات تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه، شاخص برداشت، درصد و عملکرد روغن معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که با اعمال تنش خشکی پارامترهای تعیین کننده فعالیت منبع، همچنین شاخص سطح برگ و دوام سطح برگ به عنوان عوامل تعیین کننده اندازه منبع و صفات زراعی به طور معنی داری کاهش و فعالیت آنزیم های پراکسیداز، گلوتاتیون ردوکتاز و محتوای مالون دی آلدهید به طور معنی داری افزایش یافتند. بیشترین عملکرد دانه و روغن به ترتیب 2098 و 94/612 کیلوگرم در هکتار در تیمار شاهد و کمترین آن ها 1085 و 12/292 کیلوگرم در هکتار در تیمار تنش خشکی حاصل شد. در بین ارقام آزمایشی در هر دو شرایط تنش خشکی و کنترل رقم های گلدشت و سینا بالاترین قدرت منبع را توسط دارا بودن بالاترین میزان شاخص سطح برگ و دوام آن (اندازه منبع) و سرعت فتوسنتزی (فعالیت منبع) نشان دادند. رقم های مذکور در شرایط تنش خشکی نسبت به شاهد نیز کمترین درصد کاهش عوامل تعیین کننده قدرت منبع و بیشترین افزایش فعالیت آنزیم های پراکسیداز و گلوتاتیون ردوکتاز را دارا بودند. مجموعه این عوامل، بالاترین اجزای عملکرد، شاخص برداشت و عملکرد دانه را در این دو رقم سبب شد. بیشترین عملکرد دانه در شرایط کنترل در رقم سینا (4/2323 کیلوگرم در هکتار) و در شرایط تنش خشکی در رقم گلدشت (8/1337 کیلوگرم در هکتار) حاصل شد.