تصنیف؛ رمانتیسم؛ و عارف قزوینی (بررسی جنبه های رمانتیک تصنیف های عارف قزوینی)

چکیده تصنیف موسیقی ایرانی، یکی از برجسته ترین عناصر شکل دهنده فرهنگ معاصر است و در اواخر دوره قاجار، به وسیله عارف قزوینی، تصنیف ساز و تصنیف سرای معاصر ایران، به استقلالِ ادبی و هنری خود، دست یافت. در تصانیف عارف، تأثیر ترجمه متون رمانتیک اروپایی، آشکار است. هدف این پژوهش، بررسی جنبه های رمانتیک این تصانیف بوده است؛ و روش تحقیق، اسنادی و کتابخانه ای و به صورت توصیف و تحلیل محتوا، انجام گرفته است. عارف، همانند رمانتیک های اروپایی، که ادبیات غرب را متحول کردند، با آوردن واژگان، عبارات، و اصطلاحات رایج مردمی ازجمله مَثَل ، مَتَل ، و زبانزد، زبان شعر را دگرگون کرد؛ و ازنظر محتوا با آوردن مضامین انتقادی ـ اجتماعی، بر درونمایه شعر ایران تأثیر بسزایی گذاشت. از جنبه های رمانتیک در تصانیف او، اندوه و افسردگی، بی قراری، بی ثباتیِ عاطفی، نارضایتی از واقعیت موجود، گریز به رویاهای مبهم و اشتیاق نامفهوم، لذت-بردن از رنج، دوگانگی در برخورد با برخی رویدادها، ابراز عشق شدید به جنس زن و شراب و سایر منهیات، و مواردی از این دست را، می توان نام برد. ویژگی های یاد شده، در زیرمجموعه مکتب، یا بهتر بگوییم «نهضت رمانتیسم»، به درستی جای می گیرند. کلید واژه ها: تصنیف، تصنیفِ موسیقی، رمانتیسم، عارف قزوینی