بررسی برخی از خصوصیات ساپونین های میخک وحشی (dianthus) و اثرات ضد میکروبی آن

جنسdianthus l. با نام میخک از خانواده caryophyllaceae دارای حدود 300 گونه است که در مناطق مدیترانه و خاورمیانه گسترش یافته است. در ایران نیز از این جنس 43 گونه شناسایی شده است. بعضی از گونه های میخک از دیرباز در طب سنتی مورد استفاده قرار گرفته اند. از ویژگی های مطرح این جنس وجود ترکیبات ساپونینی در اندام هوایی آن است. در این پژوهش، اندام هوایی 6 گونه میخک ایران از 8 منطقه مختلف جمع آوری شد. با بررسی چهار روش مختلف عصاره گیری و کاربرد 8 سیستم حلالی، محتوای ترکیبات ساپونینی، فنلی و فلاونوئیدی عصاره های d. orientalis (جمعیت لواسان) سنجش شد. فعالیت آنتی اکسیدانی آنها با استفاده از دو روش آزمون 2 و?2- دی فنیل 1-پیکریل هیدرازیل (dpph) و آزمون مهار بی رنگ شدن -?کاروتن اندازه گیری و نتایج با استاندارد bht مقایسه گردید. میزان پایداری ساپونین های استخراج شده از این گونه تحت تاثیر شرایط مختلف مانند تغییر دما و ph در طول زمان ذخیره سازی بررسی شد. نتایج مشخص نمود که فعالیت آنتی اکسیدانی و میانگین محتوای سه گروه مواد شیمیایی فوق بسته به نوع حلال مورد استفاده و روش استخراج تفاوت معنی داری را نشان داد. توزیع ترکیبات ساپونینی جمعیت های مختلف میخک روی صفحات کروماتوگرافی لایه نازک یک بعدی و دو بعدی، تفاوت های بین گونه ای و درون گونه ای بین آنها را به خوبی به علت شرایط اکولوژیکی منطقه رویش و ژنوتیپ متفاوت آشکار نمود. همچنین 9 ترکیب ساپونینی به کمک کروماتوگرافی ستونی از عصاره آگلیکونی d. orientalis (جمعیت لواسان) تفکیک شد. در بخش دیگری از این پژوهش اثر ضد میکروبی عصاره های n- بوتانلی و آبی حاصل از روش سوکسله بر روی تعدادی از باکتری ها و همچنین اثر عصاره اتانلی هیدرولیز شده بر روی قارچ ها به روش رقت در آبگوشت با تعیین مقدار mic، mbc و mfc تعیین گردید. این عصاره اثر مهار کننده قوی بر رشد باکتری ها و قارچ ها داشت. کلمات کلیدی: dianthus l.، ساپونین، کروماتوگرافی لایه نازک و ستونی، ph، دما، آنتی اکسیدان