اسطوره در مصیبت نامه عطار

هدف از نگارش پایان نامه ی حاضر این بوده است که اسطوره های موجود در متنِ مصیبت نامه مورد بررسی و تحلیل قرار بگیرند تا وجهی از وجوهِ اهمّیت و ارزش کتاب روشن شده باشد. همچنین هدفِ اصلی، بررسیِ حضورِ اسطوره در متنی عرفانی بوده است و تأمّل در این امر که چگونه اسطوره می تواند سبب شکل گیریِ ساختار، و زیباییِ متنی عرفانی باشد. پیش فرضِ اصلیِ پژوهش، این بوده است که اسطوره در متنِ مصیبت نامه حضوری اساسی دارد و شکل گیریِ ساختارِ کتاب و محتوای آن تا حدود زیادی وابسته به اسطوره های موجود در متن است. به همین دلیل فرض بر این بوده، که می توان با تحلیلِ تک تکِ اسطوره های موجود در متنِ مصیبت نامه، هم به فهمِ بهتری از متن رسید و هم یکی از مهم ترین دلایلِ زیبایی و ارزش متن را کشف کرد. برای رسیدن به این منظور ابتدا در گامِ اوّل به خود مفهوم اسطوره پرداخته شده و تلاش شده است با مراجعه به منابعِ گوناگون تعریفی از اسطوره ارائه شود. همچنین مبحثی نیز به تاریخچه و مفهومِ نقد اسطوره ای اختصاص یافته است.در گامِ بعد به عطّار و مصیبت نامه پرداخته شده و پس از ارائه ی مختصری از زندگی و شرحِ احوالِ عطّار، بخشی نیز به آثارِ عطّار و آثارِ مجعولِ منسوب به او، و آثارِ قطعیِ او اختصاص یافته است. سپس در باره ی ارزش و اهمّیتِ مصیبت نامه و ساختار و محتوای آن نیز مطالبی ارائه شده است. امّا قسمتِ اصلیِ پایان نامه اسطوره در مصیبت نامه ی عطّار نام دارد. این فصل از شش بخش تشکیل شده است. در بخش اوّل دو مفهومِ اسطوره ایِ چهل و سفر، بررسی و تحلیل شده اند. بخش دوم که مفصّل ترین بخش این فصل است به اسطوره های آفرینش اختصاص دارد و پدیده هایی همچون آب، آتش، آسمان، خورشید و ... در این فصل تحلیل شده اند. بخش سوم به اساطیر و روایاتِ ایزدان و فرشتگان اختصاص دارد. در بخش چهارم اساطیر و روایاتِ پیامبران، و در بخش پنجم اساطیرِ جانوران و گیاهان تحلیل و بررسی شده اند. بخش ششم نیز به چند اسطوره ی دیگر اختصاص دارد که عبارتند از آدمی، ابلیس و جن. مجموعه ی تحلیل های انجام شده، پیوند میانِ اسطوره و متنِ عرفانیِ عطّار را مشخص کرده و اهمّیتِ اسطوره در شکل گیریِ ساختار و پیشبرد محتوای کتاب مصیبت نامه را آشکار می کند.