تأثیر آبیاری طولانی مدت با فاضلاب صنعتی بر آلودگی خاک و جذب فلزات سنگین توسط برخی سبزیجات

بحران آب، رشد جمعیت و افزایش تقاضا برای غذا و آب از جمله دلایل اصلی برای استفاده از فاضلاب های خام و فاضلاب های تصفیه شده در کشاورزی هستند. این استفاده در بسیاری از کشورها مخصوصاً کشورهایی که در مناطق خشک و نیمه خشک قرارگرفته اند بسیار معمول است. شهرک صنعتی البرز به عنوان یکی از بزرگ ترین شهرک های صنعتی در ایران، در جنوب شرقی استان قزوین واقع شده است. استفاده از فاضلاب تصفیه شده صنعتی در زمین های اطراف تصفیه خانه این شهر امری رایج به شمار می رود. این تحقیق به منظور ارزیابی تأثیر این فاضلاب تصفیه شده بر روی خصوصیات خاک و همچنین جذب عناصر مس، سرب و روی توسط سبزیجات انتخاب شده شامل گوجه فرنگی، کاهو، تربچه و جعفری به انجام رسیده است. این سبزیجات که در نمونه خاک های آبیاری شده و آبیاری نشده با فاضلاب که از مکان های مشخص شده گردآوری شده بودند، کشت شدند. به ترتیب از فاضلاب تصفیه شده صنعتی و آب معمولی به عنوان منبع آب آبیاری برای نمونه های فوق استفاده شد. با در نظر گرفتن شرایط آزمایش، مشخص شد که علیرغم وجود اختلاف های معناداری که میان مقادیر جذب شده فلزات سنگین در نمونه های آبیاری شده و آبیاری نشده با فاضلاب وجود داشت، در اکثر نمونه های خاک و گیاه، مقادیر بدست آمده پایین تر از حدود بحرانی می باشند. جعفری با 21/9 و کاهو با 52/9 و 27/69 میلی گرم بر کیلوگرم، بالاترین مقادیر مس، سرب و روی را در نمونه های کشت شده در خاک فاضلابی داشتند. نمونه خاک محتوی کاهو با 66/34 و 5/107 ppm و نمونه خاک محتوی جعفری با 91/64 ppm، بالاترین مقادیر عناصر سنگین مس، روی و سرب را در خاک فاضلابی داشتند. در میان تمام نمونه های خاک و گیاه، مشخص شد که فقط مقدار مس و روی در خاک فاضلابی و روی در خاک غیر فاضلابی از حدود استاندارد خود تجاوز نموده اند.