بازنمایی اعتراضات مردم کشورهای عربی در شبکه های خبری بین المللی

دغدغه پژوهش حاضر، دغدغه چندین دهه ای کشورهای در حال توسعه برای مقابله با جریان خبری کشورهای توسعه یافته و ارائه روایتی دیگر از رویدادهاست. تلاش های کشورهای در حال توسعه از دهه 1970 میلادی به صورت جدی در سطح ملی و محافل بین المللی دنبال شده است. پس از چندین دهه به نظر می رسد کشورهای در حال توسعه به لحاظ سخت افزاری موفق به برداشتن گام هایی در جهت برطرف ساختن دغدغه خود در قبال جریان نابرابر اخبار شده اند، اما ارزیابی های برخی محققان نشان می دهد که به لحاظ نرم افزاری این دغدغه همچنان پابرجاست، چرا که رسانه های ایجاد شده توسط کشورهای در حال توسعه، هنوز به لحاظ دستورکار و چارچوب بندی وقایع تحت تأثیر رسانه های کشورهای توسعه یافته قرار دارند (بحث سی ان ان زدگی). تحقیق حاضر در واقع بحث سی ان ان زدگی را در چارچوب بندی رویدادهای اعتراضی کشورهای عربی به آزمون می گذارد و این مسئله را دنبال می کند که آیا شبکه های ضدجریان در بازنمایی رویدادهای کشورهای عربی تحت تأثیر شبکه های اصلی قرار دارند و یا خیر، در راستای تلاش های کشورهای در حال توسعه برای مقابله با جریان نابرابر اخبار، برخی از این تلاش ها به نتیجه رسیده و شبکه های ضدجریان برای بازنمایی دیگرگونه از رویدادها و مطابق با ارزش های جوامع خود موفق بوده اند. در حقیقت این پژوهش به دنبال شناخت تفاوت ها و شباهت های شبکه های ضدجریان (پرس تی وی و الجزیره) و جریان اصلی(سی ان ان و بی بی سی ورلد) در برجسته سازی و چارچوب بندی اخبار اعتراضات مردم مصر، لیبی و بحرین است. این تحقیق در سنت تحقیقات با روش های تلفیقی متوالی انجام گرفته است. بدین صورت که ابتدا بخش کمی تحقیق، تحلیل محتوای کمی، و سپس بخش کیفی تحقیق، تحلیل روایت، به مورد اجرا گذاشته شده است. روش نمونه گیری در بخش کمی تحقیق احتمالی چندمرحله ای است که در نهایت از هر شبکه و برای هر رویداد 44 ساعت (2 روز آماری) و برای تمام شبکه ها 24 روز انتخاب و کدگذاری شده است. در بخش کیفی تحقیق، که برای توضیح نکات مبهم نتایج کمی تحقیق و پرسش های پیش آمده طراحی و اجرا شده، نمونه گیری هدفمند صورت گرفته است؛ بدین منظور از هر یک از شبکه ها و برای هر رویداد یک بسته خبری، که معرف عملکرد حرفه ای آن شبکه به نظر می رسید باشد، و در مجموع 12 بسته خبری انتخاب شده است. یافته ها نشان می دهد که جریان اصلی و ضدجریان به لحاظ در اولویت قرار دادن مسائل بسیار با یکدیگر متفاوتند و در این مورد، این دو را می توان تا حدودی از هم متمایز کرد؛ شبکه های جریان اصلی بیشتر از شبکه های ضدجریان تحولات مصر و لیبی را پوشش داده اند و همچنین شبکه های ضدجریان درباره بحرین متفاوت عمل کرده و بیشتر از شبکه های جریان اصلی تحولات اعتراضی این کشور را پوشش داده اند. در عین حال، بررسی های بیشتر نشان داد، تفاوت میان جریان اصلی و ضدجریان در اصل ناشی از تفاوت میان شبکه هاست. در حقیقت، این شبکه پرس است که در تعداد مطالب خود تفاوتی آشکار با سه شبکه دیگر دارد و الجزیره از این نظر بیشتر به شبکه های جریان اصلی نزدیک است. به طور کلی می توان گفت که رفتار شبکه های خبری ضدجریان در چارچوب های عام تا حد زیادی متأثر از شبکه های جریان اصلی است، ولی در چارچوب های خاص نمی توان با قاطعیت در مورد تأثیر یا عدم تأثیر جریان اصلی بر ضدجریان سخن گفت؛ بلکه ترکیبی از عوامل چون خط مشی های رسانه ای، ساختار مالکیت و نیز با درجه تعیین کنندگی بیشتر، رویکرد کشورهای مبدأ شبکه ها در نحوه پوشش رویداد اثرگذارند. کلیدواژه: چارچوب بندی، تلویزیون های خبری جریان اصلی، تلویزیون های خبری ضدجریان، سی ان ان زدگی، تحولات اعتراضی کشورهای عربی، چارچوب های عام، چارچوب های خاص