بررسی زمین شناسی ساختمانی و نو زمین ساخت چین مرتبط با گسله شمال اشتهارد

کمربند کوهزایی خاوری ـ باختری جنبای البرز، با روند کلی خاوری ـ باختری و کوژی به سوی جنوب، پس از برخورد صفحه ی تازی با صفحه ی ایران در سنوزوییک شکل گرفته است. در جنوب البرز مرکزی گسل های جنبا به موازات روند البرز وجود دارند که همگرایی مایل این کمربند را جبران می کند. این پژوهش به بررسی گستره ی چین مرتبط با گسلش شمال اشتهارد، که در حوضه ی پیش بوم جنوبی البرز مرکزی و با روندی موازی آن، جای دارد می پردازد و با هدف های اصلی تحلیل هندسی و جنبشی چین و گسله ی شمال اشتهارد و تاثیر آن بر ریخت شناسی گستره، برآورد نرخ کوتاه شدگی حوضه ی رسوبی و تحلیل میدان تنش در زمان تشکیل ساختارهای یادشده، انجام گرفته است. این گستره دارای چین هایی در اندازه های گوناگون و در رده چین های مرتبط با گسلش است. هندسه و جنبش شناسی درنظر گرفته شده برای چین شمال اشتهارد از نوع چین پیشروی گسله و چین خم گسلی است و علت تشکیل آن عملکرد گسل شمال اشتهارد است. این گسل موجب رانده شدن نهشته های سازند سرخ بالایی بر روی رسوبات کواترنری شده است. رخداد گسلش معکوس و چین خوردگی همراه با آن بر ریخت شناسی گستره تاثیر گذاشته است. حضور چندین آبچاک و هواچاک بر روی ساختار شواهدی از رشد و فرگشت ساختار را فراهم آورده است. این گستره دارای پیشینه ی لرزه خیزی است. . نیم رخ های ترسیم شده از این ساختار بیانگر ژرفای به نسبت کم گسلش و قرارگرفتن آن در بخش بی لرزه ی پوسته است. بنابراین احتمال می رود گسله های دیگری مسبب رخداد زمین لرزه ها در این گستره باشند. از دیگر ساختارهای موجود دو دسته درزه ی کششی مرتبط با چین خوردگی است. با مطالعه ی این درزه ها، جهت میدان تنش بیشینه ی شمال باختری به دست آمد که با جهت تنش به دست آمده در جنوب البرز مرکزی در بازه ی زمانی ایوسن تاپلیو-پلیستوسن هم خوانی دارد. تنش نام برده در بخش جنوب البرز مرکزی عامل تشکیل چین و گسلش با روند خاوری ـ باختری است. این تنش در گستره ی شمال اشتهارد منجر به رخداد کوتاه شدگی در حوضه ی رسوبی پیش بوم جنوب البرز مرکزی شده است. این کوتاه شدگی در بخش های خاوری گستره با نرخ کم تر و با گسلش و در بخش های باختری با نرخ بیش تر و با چین خوردگی همراه بوده است. نرخ کوتاه شدگی به دست آمده با استفاده از اطلاعات ژئودتیک، نشان میدهد که سهمی معادل 6/7 درصد از کوتاه شدگی بین شمال بلوک ایران مرکزی و البرز مرکزی را می توان مربوط به گسل ها و چین خوردگی های موجود در این گستره دانست.