بهره گیری شبکه های ماهواره ای از ارتباطات آیینی:مطالعه موردی برنامه «نوبت شما» در بی بی سی فارسی

چکیده: در پژوهش پیش رو برنامه «نوبت شما» به عنوان نمونه ای از برنامه های در حال پخش از شبکه تلویزیونی بی بی سی فارسی و با هدف «شناخت شیوه های بهره گیری از ظرفیت های آیین در ارتباطات بین فرهنگی» مورد مطالعه قرار گرفته است. از آنجایی که مطالعه تاثیرات ارتباطات یعنی آن چیزی که ارتباطات انتقالی به دنبال آن بود، توجهات را از معنای آن دور می کند، نگارنده در این پژوهش به مطالعه رویکردی جدید در ارتباطات که به دنبال رساندن اطلاعات به مخاطبان نبوده بلکه به دنبال نمایان کردن افکار مشترک است، یعنی «ارتباطات آیینی» در برنامه های ماهواره ای پرداخته است. مسئله اصلی پژوهش حاضر این است که «برنامه «نوبت شما» در شبکه تلویزیونی بی بی سی فارسی از چه الگوی ارتباطی استفاده می کند؟» و «ویژگی ها و مولفه های آیینی الگوی ارتباطی این برنامه کدام است؟». چارچوب نظری این پژوهش همان طور که در بالا ذکر شد، بر مبنای نظریه «ارتباطات آیینی» رودنبولر، 15 ویژگی عمومی آیین از نظر رودنبولر و آستانگی آیین بنا شده است. داده ها در این تحقیق با مشاهده یک ماه (اردیبهشت ماه سال جاری) برنامه «نوبت شما» گردآوری شده و ابزار تحلیل داده ها روش نشانه شناسی با رویکرد تحلیل سازه است. نمونه گیری پژوهش هدفمند و واحد تحلیل «نما» است که واحد تحلیل به رمزگان میزانسن و فنی تجزیه شده و هر نما ابتدا جداگانه بر اساس الگوی ارتباطات آیینی تحلیل، ویژگی های آیینی در آن مطالعه و بر اساس رمزگان سازه نشانه شناسی شده است. تحلیل پایانی نماهای مورد مطالعه در اینجا نشان می دهد که الگوی ارتباطی به کار رفته در برنامه «نوبت شما» ویژگی هایی همچون: نبود فرستنده و گیرنده به معنای سنتی ارتباطات، ساختار مشارکتی بودن برنامه به جای مصرفی بودن آن، فراخوانی و دعوت به جای تاثیرگذاری و نفوذ، توجه به معنا و زیبایی به جای راهبرد و نتیجه گیری و ... را داراست. پس با تحلیل و تفسیر این داده ها به این نتیجه رسیدیم که برنامه «نوبت شما» ویژگی های یک برنامه سازی آیینی را دارد و الگوی به کار رفته در این برنامه الگوی ارتباطات آیینی است.