اثر تیمارهای پرایمینگ بذر بر خصوصیات جوانه زنی و رشد رویشی مریم گلی یکساله (salvia viridis) تحت تنش خشکی

خشکی به عنوان یکی از پدیده های طبیعی، تأثیر غیر قابل انکاری بر روند تولیدات گیاهی بخصوص در مراحل اولیه تولید یعنی جوانه زنی و سبز شدن می گذارد. در بین روش های تعدیل اثرات خشکی، پرایمینگ بذر یکی از ساده ترین و کم هزینه ترین روش ها می باشد که می تواند سبب کاهش زمان جوانه زنی و استقرار یکنواخت در این شرایط شود. در این مطالعه که در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان در سال 1390-1389 انجام گردید، به بررسی اثرات تیمارهای پرایمینگ بذر بر روی جوانه زنی بذور مریم گلی یکساله تحت تنش خشکی در شرایط آزمایشگاهی و گلخانه ای پرداخته شد. بخش آزمایشگاهی این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار بود که فاکتور اول پرایمینگ بذر با نمک های نیترات پتاسیم، کلرید کلسیم و کلرید سدیم با پتانسیل های اسمزی 5/0-، 1-و 5/1- مگاپاسکال، محلول اسیدسالیسیلیک با غلظت های 3/0، 6/0 و 9/0 میلی مولار و آب مقطر، فاکتور دوم خیساندن بذور در محلول های مورد نظر به مدت 6 و 12 ساعت و فاکتور سوم تنش خشکی در پنج سطح 0، 3/0-، 6/0-، 9/0- و 2/1- مگاپاسکال بود که با بکارگیری peg اعمال شد. سطح تنش 3/0- مگاپاسکال موجب تأخیر در جوانه زنی شد ولی درصد آن را کاهش نداد. تیمارهای پرایمینگ تأثیر معنی داری بر شاخص های رشد گیاهچه مریم گلی تحت تنش خشکی در شرایط آزمایشگاهی داشت. تعیین برترین تیمارهای پرایمینگ بذر در مرحله آزمایشگاهی جهت انتقال به گلخانه بر اساس اثر متقابل تیمارهای پرایمینگ بذر در مدت زمان پرایمینگ روی شاخص سرعت جوانه زنی و بنیه بذر صورت گرفت که بر اساس آن تیمارهای کلرید کلسیم mpa 1- به مدت 12 ساعت، و تیمارهای پرایمینگ بذر با کلرید سدیم mpa1-، نیترات پتاسیم mpa1-، اسید سالیسیلیک mm 9/0 و آب مقطر به مدت 6 ساعت به عنوان بهترین تیمارها شناخته شدند. بخش گلخانه ای این تحقیق بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد که فاکتور اول تیمارهای برتر پرایمینگ آزمایش اول و فاکتور دوم اعمال تنش خشکی در چهار سطح تخلیه رطوبتی 0، 25، 50 و 75 درصد ظرفیت زراعی بود. تنش خشکی بر روی تمامی صفات مرفولوژیکی و فیزیولوژیکی اثر کاهشی داشت ولی در مورد درصد اسانس بر عکس بود. در اکثر صفات مورد بررسی تیمارهای پرایمینگ بذر با نیترات پتاسیم، کلرید کلسیم و اسید سالیسیلیک نسبت به سایر تیمارهای بذر اثرات مثبت-تری داشتند. بر اساس نتایج بدست آمده از این آزمایش، پرایمینگ بذر یکی از راهکارهای موثر در تعدیل اثرات تنش خشکی بر روی جوانه زنی و استقرار مریم گلی یکساله می باشد.