بررسی تنوع ژنتیکی گندم نان از لحاظ محتوی روی دانه با استفاده از نشانگر ریزماهواره

کمبود ریزمغذی هایی همچون آهن، روی و ویتامین ها (گرسنگی پنهان) از عوامل اساسی تهدید کننده سلامتی در سراسر دنیا به شمار می رود. این کمبود در مناطقی مانند حومه شهرها و روستاها که منشا غذای مورد استفاده آن ها غلات و به ویژه گندم است محسوستر می باشد. ارزیابی تنوع ژنتیکی به عنوان راهبرد پایه ای در برنامه های اصلاح گیاهان برای شناسایی ژن های مقاوم نسبت به تنش ها، ژن های کنترل کننده صفات کمی و کیفی مطلوب و غیره ضروری است. به منظور ارزیابی تنوع ژتنیکی محتوی روی در دانه برخی از ارقام مورد کشت در ایران، 42 ژنوتیپ گندم مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی تنوع ژنتیکی در سطح مولکولی از 27 آغازگر چند شکل ریزماهواره استفاده شد. میزان تشابه بین افراد با استفاده از ضریب تشابه دایس و الگوریتم neighbor joining تعیین شد. دندروگرام حاصل از داده های ژنتیکی مطابقت قابل توجهی با اطلاعات شجره ای داشت و ژنوتیپ ها در خوشه-های مجزا قرار گرفتند. بیشترین میزان اطلاعات چند شکلی (pic) به میزان 7979/0 مربوط به آغازگر gwm282 و کمترین آن 0475/0 مربوط به آغازگر wmc289-2 بود. به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی ارقام از نظر محتوی روی این ژنوتیپ ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و برای دو سال متوالی مورد کشت و ارزیابی قرار گرفتند. با توجه به نتایج مقایسه میانگین ها بر مبنایlsd فیشر، ژنوتیپ-های گاسپارد و سبلان از لحاظ محتوی zn در سال اول برتر بودند و با توجه به معنی دار نبودن اثر متقابل سال و ژنوتیپ بر مبنای نتایج حاصل از تجزیه مرکب، در سال دوم نیز رتبه بندی ارقام به همین منوال بود. دامنه تغییرات محتوی روی دانه در سال اول بین81-38 میلی گرم بر کیلوگرم و در سال دوم بین 65-33 میلی گرم بر کیلوگرم به دست آمد. برای تعیین نواحی کروموزومی مرتبط با جذب روی تجزیه رگرسیون گام به گام انجام شد و نشانگرهای barc48-b (1a)، (1a) barc48-c،gwm400-a (7b)، (7a) barc29-b، (2a) gwm312-a، (3a) barc67-c با صفت محتوی روی در بذر مرتبط بودند. برای بررسی میزان همبستگی بین ماتریس های فاصله حاصل از محتوی روی دانه و نشانگرهای ریزماهواره از آزمون مانتل استفاده شد. این آزمون در سطح 5? معنی دار نبود. بدین معنی که بین خوشه بندی حاصل از داده ها ی ژنوتیپی و صفت محتوی روی دانه مطابقت قابل توجهی وجود ندارد.