بررسی وحدت وجود و شیوه های بیانی آن در الهی نامه، غزلیّات و منطق الطیر عطّار نیشابوری

شعر عرفانی فارسی مبین فکر وحدت وجودی است به گونه ای که می توان گفت روح و روان شاعر عارف با وحدت وجود گره خورده است، عطّار از جمله شعرای عارفی است که در اشعار خود با زبانی ساده و به دور از پیچیدگی به بیان حالات و نکات عرفانی پرداخته و بر این عقیده است که تمام آفرینش از تجلّی خداوند واحد به ظهور رسیده و کثرت موجود در جهان چون آینه های متعددی هستند که هر کدام با توجه به خصوصیتی که دارند نمایشگر وحدت آن ذات مطلقند. وی گاهی کثرت را به سایه ها و ذراتی تشبیه می کند که با پیمودن راه کمال سرانجام در خورشید وحدت گم خواهند شد و گاهی نیز آن را به قطراتی جدا شده از دریای وحدت تشبیه می کند که تنها راه یکی شدن آنها استغراق و فنا شدن و در نتیجه رسیدن به بقای با لله است. و گاهی نیز سیر به سوی وحدت و درک آن ذات مطلق را در قالب نماد پردازی و حرکت جسمانی در پی یافتن وحدت و فانی شدن در آن بیان می کند که سفر تمثیلی سی مرغ به سوی سیمرغ بارز ترین این تمثیلات است. عطّار نوشندگان جام الست و مردان راستین را کسانی می داند که با دور شدن از آن مجلس بزم هنوز از شراب آن قدح مست و به دنبال ساقی آن روز رهسپار دیار وحدت هستند، و بسان آینه های پاکی اند که با دل و جان مُظهر و مظهر آن وحدت مطلق هستند. در این پایان نامه، وحدت وجود و شیوه های بیانی آن در الهی نامه، غزلیّات و منطق الطیر عطّار بررسی شده است. به همین خاطر در ابتدا مقدماتی برای ورود به این مبحث در نظر گرفته شده و فصل هایی به شرح ذیل تنظیم گردیده است: فصل اوّل کلیات پژوهش را در بر دارد. فصل دوّم اصطلاح مرتبط با وحدت وجود، و سپس وحدت وجود و انواع آن شرح داده شده است. فصل سوّم به بررسی سیر تاریخی وحدت وجود در میان اقوام و ملل مختلف پرداخته است. فصل چهارم به بررسی خلاصه ای از نظرات و اختلافات عرفا با متکلمین و فلاسفه در مورد وحدت وجود می پردازد. فصل پنجم به زندگینامه و همچنین وحدت وجود و شیوه-های بیانی آن در اشعار عطّار پرداخته است. فصل ششم شامل یک نتیجـه گیری کلی از این پژوهش می باشد.