رمز در ادبیات مهجر شمالی

چکیده ادبیات مهجری مهم ترین نقطه عطف در بنای ادبیات عرب معاصر است، واین امر برگرفته از ویژگی های ذاتی آن است. این بحث با استناد به متنهای ادبی ودلالت آنها ، و به دور از جنجالی که در مورد ادیبی بر پا شده است، به بررسی رمز و تصویر رمزی در ادبیات مهجر شمالی پرداخته است. وروش بحث مبتنی بر اسلوب علمی ـ نقدی ـ استنتاجی است، که در پی بیان ویژگی های هنری وذاتی رمزها در داخل متن ادبی، وارزیابی متن ادبی بر اساس معیارهای هنری و نقدی و بر اساس ارزش ذاتی اثر ادبی، همچنین در قیاس آن با رمزهای دیگر ادیبان است. رمز وتصویر رمزی که ویژگی زیبا شناختی جنبه اصلی آن باشد، مهم ترین خصیصه بارز ادبیات مهجر نسبت به ما قبل آن است. و قدرت این تصویرها برگرفته از دلالت ریشه دارشان در ذات انسان، و معانی رمزی آمیخته با درد انسانی، و نزدیکی شان به دایره خیال است. از میان ادیبان مهجری «جبران خلیل جبران» در به کار گیری اسلوب رمزی، چه در اسلوب وچه در موضوع، در رأس ادیبان مهجر قرار دارد. واین امر نشأت گرفته از تصاویر الهام گونه ای است که در اعماق قلب انسان تأثیر می گذارد و از رنج او پرده بر می دارد. اما آثار او از عیوبی مانند شرح پردازی و لهجه خطابی که از ارزش تصاویر او می کاهد، خالی نیست. «أبوماضی» در به کارگیری موفقیت آمیز رمز، پس از جبران قرار می گیرد، اما اسلوب او بر خلاف اسلوب جبران، بیشتر متمایل به اسلوب سنتی مبتنی بر سطحی و حسی گرایی و شرح پردازی و لهجه خطابی وموعظه گرانه است. مسأله ای که منجر به حسی شدن تصاویر او و دور شدن از دایره ایحاء والهام و جامد شدن آنها شده است. اما آثار او خالی از رمزهای هنری بسیار موفقیت آمیز نیست، اما این تصاویر و رمزهای موفق، نسبت به انبوهی از تصویر های جامد و مبتنی بر تشبیه و مقایسه، بسیار کم هستند. «نسیب عریضه» در رتبه سوم قرار دارد، اما سبکش بیشتر نزدیک به رمزگرایی سنتی مبتنی بر وضوح و سطحی گرایی است، اما تصاویر او ارتباطی تنگاتنگی با رنج درونی و نهفته انسانی دارد، که آنرا به دایره الهام نزدیک می کند. سبک دیگر ادیبان مهجری بیشتر متمایل به سبک کلاسیک است که مبتنی بر تصویر های حسی و مستقیم، و زبان منحصر به دلالت معجمی است، و جز تعداد معدودی نمونه های موفقیت آمیز در میان انبوهی از تصویر های سنتی، نشانی از تصویر های رمزی و اسلوب رمزی به معنای هنری و معروف آن یافت نمی شود. واژگان کلیدی: رمز، تصویر رمزی، ادیبان رابطه قلمیه، رمز های هنری.