بیولوژی تولیدمثل گونه ی سنگسر مخطط (pomadasys stridens)در بخش شمالی خلیج فارس(استان بوشهر)

ماهی سنگسر مخطط(pomadasys stridens) پراکندگی گسترده ای در خلیج فارس دارد. اختصاصات تولیدمثلی این ماهی کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. هدف این تحقیق مشخص نمودن چرخه ی جنسی، میزان هماوری، نوع و زمان تخم ریزی ماهی سنگسر مخطط در خلیج فارس بوده است. نمونه های سنگسر مخطط ماهیانه از خرداد 1389 تا اردیبهشت ماه 1390 از اسکله های صیادی بندر بوشهر از طریق صیادان محلی جمع آوری و برای مطالعات بعدی به مرکز تحقیقات شیلات بوشهر و سپس به دانشگاه صنعتی اصفهان انتقال یافت. از مجموع 540 ماهی مورد مطالعه، 155 قطعه نر و385 قطعه ماده بودند. طول کل ماهی ها با دقت میلی متر و وزن کل آن ها در حد 1/0 گرم اندازه گیری شد. پس از انجام عملیات زیست سنجی، ماهی ها کالبدشکافی شده گنادها در حد میلی گرم توزین شده و جهت تشخیص جنسیت و تعیین مرحله ی باروری مورد مطالعه قرار گرفتند. قطعاتی از گناد برای مطالعه ی بافت شناسی به مدت 24 ساعت در فرمالین 10 درصد و پس از آن در الکل 70 درصد نگهداری شد. طول کل ماهیان ماده 6/12 تا 23 سانتی متر و نرها 7/11 تا 22 سانتی متر بود. گستره ی وزنی ماده ها از 4/27 تا 8/144گرم و برای نرها از 21 تا 9/124گرم به دست آمد. ماده ها اندازه ی بزرگ تر از نرها نشان دادند گروه سنی برای هر دو جنس نر و ماده بین +1 تا +8 متغیر بود. میزان نمایه نمو گنادی gsi در سنگسر مخطط دارای دو اوج بود که اولی کوچک تر و در آذرماه و اوج دوم بزرگ تر بود که در اسفندماه مشاهده شد. نوسانات این نمایه در هر دو جنس مشابه بود. ضریب وضعیت برای هر دو جنس در ماه های مختلف سال در زمان نمونه برداری دارای اختلاف معنی داری نبودند. کمینه و بیشینه ی هماوری مطلق به ترتیب برابر با 28597 و 198672 عدد تخمک و هماوری نسبی 288 و 1558 عدد تخمک به ازای هر گرم از وزن بدن به دست آمد. رابطه ی هماوری و وزن کل این ماهی بصورت:f=776/01w0/2581 بدست آمد. نتایج حاکی از افزایش وزن ماهی میزان هماوری با افزایش وزن ماهی بود. حداقـــل و حداکثــر قطر تخمک13/10 ± 08/65 (مرحله ی 1 جنسی) و 63/91 ± 3/617(مرحله ی 4 جنسی) میکرومتر اندازه گیری شد. نسبت جنسی در تمام زمان نمونه برداری 3/3 : 1 (m/f) محاسبه گردید. با بررسی نمایه نمو گنادی، قطر تخمک و بافت های گنادی ، فصل تولیدمثل این گونه در آذر و اسفند به دست آمد. بر اساس بررسی های بافت شناسی انجام شده روی گناد این ماهی، پنج مرحله ی تکاملی از رشد تخمک قابل تشخیص بود که عبارتند از: مرحله ی 1: نارس، مرحله ی 2 : در حال رشد ، مرحله ی3: در حال رسیدگی ، مرحله ی 4: درحال تخم ریزی و مرحله ی 5:تخم ریزی کرده. نتایج حاصل از بررسی های ماکروسکوپی و میکروسکوپی تخمدان این ماهی نشان داد که الگوی تکامل رسیدگی تخمک های موجود در تخمدان این ماهی از نوع هم زمان چند فازی گروهی (هم زمان گروهی) بوده و بصورت یکباره آزاد می شوند. کلمات کلیدی: تولیدمثل، سنگسر مخطط، تخم ریز هم زمان، خلیج فارس، استان بوشهر