بررسی تطبیقی عوامل اجتماعی مرتبط با رفتارهای انحرافی در میان حاشیه نشینان و غیرحاشیه نشینان (مطالعه موردی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر تبریز)

جوامع بشری در طول زمان و به خصوص در قرن حاضر از انواع آسیب های اجتماعی در رنج بوده و همیشه اندیشمندان در جستجوی علل و عوارض آن و راه حل هایی برای رهایی جامعه از این مسائل بوده اند. رفتارهای انحرافی جوانان نیز، از مهمترین پدیده‎های حیات انسانی تلقی می‎شوند که سلامت جامعه را به خطر می اندازد. دوران نوجوانی از دوره های حساس زندگی است که شخصیت فرد در این دوران شکل می گیرد. بدیهی است اگر تکوین شخصیت به شکلی همراه با رفتارهای انحرافی آنها باشد، دیری نخواهد گذشت که آنها به صورت جنایتکاران حرفه ای بار آمده و بلائی برای خود و جامعه خواهند شد. در واقع رفتارهای انحرافی امروزی آنها، زمینه ساز جرایمی بزرگ در آینده است و این امری است که برای حفظ آتیه جامعه و نیروهای آن مستلزم اقدام جدی است. لذا در این راستا هدف از نگارش تحقیق حاضر، بررسی تطبیقی عوامل اجتماعی مرتبط با رفتار انحرافی دانش آموزان پسر مقطع متوسطه شهر تبریز در مناطق حاشیه نشین و غیر حاشیه نشین بوده است. روش تحقیق در این پژوهش، پیمایشی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه، دانش آموزان مقطع متوسطه شهر تبریز بوده که از میان آنها 360 نفر براساس فرمول کوکران و به روش نمونه گیری سهمیه ای انتخاب و به پرسشنامه های محقق ساخته پاسخ گفته اند. نتایج تحقیق حاکی از این بود که میانگین رفتار انحرافی در بین دانش آموزان ساکن در مناطق حاشیه نشین (25/62)، بیشتر از میانگین مناطق غیر حاشیه نشین(92/56) بوده است. و از بین متغیرهای مستقل متغیر رفتار انحرافی همسالان، دلبستگی به خانواده، دلبستگی به مدرسه، تعهد تحصیلی، عملکرد تحصیلی و سطح تحصیلات والدین هم در گروه حاشیه نشین و هم در گروه غیر حاشیه نشین با متغیر وابسته تحقیق یعنی رفتارهای انحرافی دانش آموزان، رابطه معنی داری وجود دارد. علاوه بر متغیرهای مستقل مذکور، متغیر نظارت و کنترل خانواده نیز فقط در گروه غیر حاشیه نشینی با متغیر وابسته رابطه معناداری داشته است. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده از مقدار ضریب تعیین می توان گفت که در گروه حاشیه نشین، متغیرهای مستقل معنی دار موجود درمدل توانسته اند 68 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند، این در حالی است که در گروه غیرحاشیه نشین، متغیرهای مستقل معنی دار موجود درمدل توانسته اند 49 درصد تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند. در بین متغیرهای مستقل، تاثیر رفتار انحرافی همسالان بر رفتار انحرافی هم در گروه حاشیه نشین (با ضریب بتای 76/.) و هم در گروه غیر حاشیه نشین(با ضریب بتای54/.) بیشتر از تاثیر بقیه متغیرهای مستقل بوده است.