عوامل موثر بر انتخاب آستانه سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

نظریه انتظارات یکی از مباحث مطرح در پارادایم مالی رفتاری است که توصیف کننده ی رفتار سرمایه گذاران به هنگام مواجهه با گزینه های عدم اطمینان است. بر اساس نظریه انتظارات، افراد، خروجی گزارشات مالی را بر اساس سود و زیان-های که نسبت به نقطه ی مرجع شناسایی شده است، مورد سنجش قرار می دهند. یکی از نقاط مرجع مورد استفاده ی سرمایه گذاران آستانه های سودآوری است. آستانه های سود شامل سود صفر(گزارش سود در مقایسه با زیان)، سود مشابه دوره ی قبل(گزارش سود بیشتر در مقایسه با سود دوره ی قبل) و سود پیش بینی شده(گزارش سود بیشتر در مقایسه با پیش بینی های مدیران و تحلیل گران) است. شواهد تجربی بیانگر وجود یک سلسه مراتب میان سه آستانه ی سود صفر، سود مشابه دوره ی قبل و سود پیش بینی شده است اما هیچ اجماعی بر رتبه بندی دقیق این سه آستانه وجود ندارد. شاید بتوان یکی از دلایل این امر را در نوع شرکت های مورد بررسی یافت. بر این اساس پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این سوال می باشد که آیا ویژگی های خاص یک شرکت بر تحقق آستانه های سود موثر است؟ به منظور پاسخ گویی به سوال پژوهش و با توجه به مبانی نظری این موضوع، تأثیر چهار ویژگی شامل اندازه ی شرکت، رشد شرکت، حجم معاملات سهام و صحت پیش بینی سود بر تحقق آستانه ی سود مورد بررسی قرار گرفت. برای آزمون فرضیه ها، نمونه ای متشکل از 76 شرکت از بین شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در طی سال های 1378 تا 1388 انتخاب گردید و از مدل رگرسیون لاجیت به روش داده های ترکیبی استفاده شد. نتایج آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد برای شرکت های بزرگ، تحقق آستانه ی سود صفر و آستانه ی سود سال قبل از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است در حالی که برای شرکت های کوچک، احتمال تحقق معیار سود پیش بینی شده توسط مدیران، بیشتر بوده است. برای شرکت های با رشد بالا، تحقق هر سه آستانه ی سود تأیید شد و بررسی اثر نهایی متغیر رشد نشان داد احتمال تحقق آستانه ی سود صفر برای شرکت های با رشد بالا بیشتر و احتمال تحقق آستانه ی سود پیش-بینی شده توسط مدیران کمتر بوده است. برای شرکت هایی که معیار سود صفر و سود سال قبل تحقق یافته است، حجم معاملات سهام بالاتر بوده است. همچنین برای شرکت هایی که سود پیش بینی شده توسط مدیران (نسبت به مدل گام تصادفی) از صحت کمتری برخوردار بوده، اجتناب از گزارش زیان اهمیت بیشتری داشته است.