شناسایی خرد اقلیم های شهر اصفهان و بررسی اثر آن ها بر دمای هوا، درصد رطوبت نسبی هوا و تبخیر-تعرق گیاه مرجع

فرایند شهرسازی تغییرات چشمگیری در سطح زمین و خصوصیات جوی یک محل به وجود می آورد که باعث ایجاد تغییراتی در میزان تشعشع خالص دریافتی در سطح زمین، رطوبت نسبی و گرمای محسوس می شود. پوشش گیاهی به همراه کاربری های مختلف اراضی در نقاط مختلف شهر یک گوناگونی مکانی در جریان گرمایی شهر به وجود می آورد که چهارچوب اصلی خرداقلیم شهری را به وجود می آورند. گسترش بی رویه جمعیت و رشد صنعت در کلان شهر اصفهان و ترکیب آن با مجموعه عوامل طبیعی در دراز مدت موجب ایجاد تغییراتی در اقلیم این شهر شده است. اطلاع از روند تغییرات پارامترهای اقلیمی در سطح شهر برای کنترل آب مصرفی در فضای سبز شهری و تعیین زمان و مقدار آبیاری اولویت دارد. هدف از این پژوهش، شناسایی خرد اقلیم های موجود درشهر اصفهان و بررسی اثر آنها بر دما، رطوبت نسبی هوا و تبخیر-تعرق گیاه مرجع به منظور مدیریت بهینه آبیاری فضای سبز می باشد. دما و رطوبت نسبی هوا در سطح شهر تحت تأثیر عوامل مختلف شامل سطوح فضای سبز، آسفالت، ساختمان ها، اراضی کشاورزی، اراضی بایر، سطوح آب، تراکم جمعیت و ترافیک قرار دارند. به منظور بررسی اثر سطوح فوق بر دما و رطوبت نسبی هوا با استفاده از نقشه gis شهر اصفهان، پنج منطقه در سطح شهر که از نظر سطوح مذکور با یکدیگر متفاوت بودند، شناسایی شدند. پناهگاه های هواشناسی و دستگاه های ثبات اندازه گیری دما و درصد رطوبت نسبی هوا در هر پنج منطقه نصب گردید. به منظور توجیه دستگاه های ثبات نصب شده در سطح شهر و مقایسه دما و رطوبت نسبی اعلام شده از طرف سازمان هواشناسی اصفهان با دما و رطوبت نسبی هوا در سطح شهر، یک دستگاه ثبات در پناهگاه ایستگاه هواشناسی اصفهان قرار داده شد(ایستگاه مبنا). داده های دمای هوا و درصد رطوبت نسبی با فاصله زمانی 5 دقیقه به مدت یک سال از آبان 1389 تا مهر 1390 اندازه گیری شد. تبخیر-تعرق گیاه مرجع از رابطه فائو-پنمن-مانتیث و هارگریوز-سامانی به صورت روزانه محاسبه شد. تجزیه و تحلیل در چهار بازه زمانی ساعت 0 تا 6، 6 تا 12، 12 تا 18 و 18 تا 0 با استفاده از داده های 5 دقیقه ای ثبت شده انجام شد. دما و درصد رطوبت نسبی هوا در هر یک از 5 ایستگاه واقع در سطح شهر به صورت تابع خطی از دما و درصد رطوبت نسبی هوا در ایستگاه مبنا تعریف شد. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که در فاصله اطمینان 99% اختلاف معنی داری در تمام ماه های سال برای دمای هوای و درصد رطوبت نسبی هوا بین ایستگاه های سطح شهر و ایستگاه مبنا وجود دارد. بیشترین اختلاف متوسط دمای هوای ماهانه برابر با 07/6 درجه سانتیگراد بین ایستگاه مبنا و ایستگاه شماره 3 (باغ فدک) در شهریور ماه و بیشترین اختلاف متوسط درصد رطوبت نسبی ماهانه برابر با 73/40 بین ایستگاه مبنا و ایستگاه شماره 1 (باغ گلها) در آذر ماه رخ داد. بیشترین تأثیر خرد اقلیم های شهری بر کمینه دمای هوای روزانه در تمام ایستگاه ها مشاهده شد. بیشترین اختلاف بین دمای هوا در ایستگاه های سطح شهر با ایستگاه مبنا و درصد رطوبت نسبی هوا در ایستگاه های سطح شهر با ایستگاه مبنا در شب و کمترین اختلاف در روز رخ داد. دمای هوا در ایستگاه مرکز شهر در طول روز و در تمام ماه های سال بیشتر از ایستگاه مبنا بود. نوع و وسعت فضای سبز تأثیر زیادی بر دما و درصد رطوبت نسبی هوا داشت. سطوح فضای سبز شامل پارک و چمن با کاهش سطوح سخت موجب کاهش دما و افزایش درصد رطوبت نسبی هوا می شوند. فضای سبز ناشی از تاج پوشش درختان کاشته شده در رفیوژ کنار خیابان ها تأثیر کمی بر کاهش دما و افزایش درصد رطوبت نسبی هوا دارد. زیرا کاربری اراضی زیر تاج پوشش درختان متفاوت می باشد و اثر متقابلی با اثر فضای سبز دارد. بیشترین اختلاف در نیاز آبی محاسبه شده با استفاده از رابطه فائو-پنمن-مانتیث بین ایستگاه مبنا و ایستگاه های سطح شهر برابر با 11 درصد بود.