تعیین ساختمان و زمان های مبنایی فعل در زبان فارسی بر اساس چند متن کهن

کتب دستور زبان فارسی انشعابات ساختمانی و زمانی فعل را براساس گروه فعل معرّفی کرده اند چنان که گاهی تجزی? واژه های آن، قابلیّت توجیه معنایی یا دستوری نداشته، گروه ها به صورت واحدهای تجزیه ناپذیر تلقّی شده اند. این امر علاوه برآن که آموزش فعل را به شکلی سنگین و حفظی درآورده در مواجهه با کاربردهای قدیمی یا نیازهای جدید نیز دارای وضوح کافی نیست. تجزیه و توجیه گروه فعل، ضمن مشخّص کردن ساختمان و زمان های مبنایی آن، می تواند به تسهیل آموزش فعل و تکمیل شناخت کنونی از واژه های گروه بینجامد که وجود آن، در فهم کاربردهای نادر یا کهن و ایجاد گروه های تازه راهگشاست. تحقیق حاضر به اثبات تجزیه پذیر بودن ساختمان ها و زمان های گروهی فعل در زبان فارسی پرداخته است. به این منظور، سه متن از آثار معیار زبان فارسی متعلّق به قرون چهار، پنج و شش هجری قمری: تاریخ بلعمی، تاریخ بیهقی و کلیله و دمنه، انتخاب شده است. در فصل اوّل، پس از استخراج نمونه های کافی فعل پیشوندی از این سه متن و دسته بندی آن ها براساس پیشوند، نمونه ها به لحاظ نحوی تجزیه و تناقض احتمالی آن مشخّص گردیده است؛ سپس توجیهی برای هر تناقض، ارائه شده و امکان تعمیم آن به نمونه های مشابه در آثار معیار زبان مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل دوم، نمونه های کافی فعل مرکّب از سه متن منتخب استخراج، براساس نوع دستوری فعلیار، دسته بندی، به لحاظ نحوی تجزیه و تناقض احتمالی آن مشخّص گردیده است؛ سپس توجیهی برای هر تناقض، ارائه شده و امکان تعمیم آن به نمونه های مشابه در آثار معیار زبان مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم نیز پس از استخراج نمونه های کافی زمان های غیرساد? فعل از سه متن منتخب و دسته بندی آن ها براساس نوع زمان غیرساده، نمونه ها به لحاظ نحوی تجزیه و تناقض آن ها مشخّص گردیده است؛ سپس توجیهی برای هر تناقض، ارائه شده و صدق آن در جملات نمونه ها مورد بررسی قرار گرفته است. در نتیجه تحقیق نشان داده می شود که ساختمان ها و زمان های گروهی فعل در آثار معیار زبان فارسی تا ساختمان و زمان های ساده قابل تجزیه هستند و لذا ساختمان ها و زمان های گروهی فعل در زبان فارسی تا ساختمان و زمان های ساده قابل تجزیه می باشند. به علاوه، می توان ساختمان و زمان های ساد? فعل: فعل ساده، ماضی ساده و مضارع ساده را مبنای انشعابات ساختمانی و زمانی فعل در زبان فارسی دانست.