بررسی محتوای خاطرات اسرای هشت سال دفاع مقدس

چکیده ادبیات می تواند بیانگر رویدادها و حماسه های انکارناپذیری باشدکه توجه ادیبان و فرهیختگان عصر خود را برانگیزد. ویژگی بارز ادبیات ایران در این دوره، توجه به ارزش های انقلاب اسلامی و ظهورگونه ای نو، از ادبیات به نام دفاع مقدس است. ادبیات دفاع مقدس به مجموعه آثاری گفته می شود،که درون مایه و موضوع آن به مسائل هشت سال دفاع مقدس، پیامدها و تبعات آن برمی گردد. خاطره نگاشته ها در زیر مجموعه فرهنگ نوشتاری، بازتاب و واگوی حوادثی است که بنا به ذوق و شهود حاضران میدان های جنگ، در زمان ها و مکان های معلوم و معین، از زبان ایشان، روایت شده است. خاطره نویسی ایرانیان به شیوه ی جدید در پی جنگی دردناک با روس ها در سال 1182 هـ . ش شکل یافت. با بازگشت دانش آموختگان ایرانی از غرب، فضای فرهنگی جامع? ما تحت تأثیر قرار گرفت و افراد آنچه را می دیدند، می نوشتند. البته تاریخ و سنت گذشتگان ما خالی از خاطره نویسی نیست؛ به طور مثال « تاریخ بیهقی» ترکیبی از خاطره و تاریخ است. «سفرنامه ناصرخسرو» نیز خاطرات سفر ناصرخسرو است. انقلاب و جنگ و خاطره نویسی ارتباط دو سویه دارند؛ یعنی هم خاطره نویسی به جنگ کمک کرد هم جنگ باعث شد که افرادی که نگر? فرهنگی داشتند، تجربیات خاص خودشان را بنویسند و خاطره نویسی را رونق دهند. در این پژوهش که در سه فصل تدوین شده است؛ به شیوه ی کتابخانه ای- اسنادی، آثاری درباره ی عناصر و ساختار خاطره مطالعه گردید و هشت کتاب، نمادهشت سال جنگ تحمیلی، از خاطرات اسرا مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده از این رساله عبارتند از: واژگان و عبارت های اسارت اغلب یادآور ارزش های اخلاقی و دینی است. سادگی و روائی متن، ویژگی آثار است. در محتوای خاطرات، حس مقاومت و ناسیونالیستی بر جنبه فردی اولویت دارد و ناثیر مذهب و ایدئولوژی بر سایر جنبه ها، نمود بیشتری دارد. دوران اسارت مشکلات روانی بسیاری را برای آزادگان میهن مان ایجاد کرده است؛ و اعمال این فشارها برای ایجاد بیماری های روحی بر روی اسرای ایرانی یک برنامه ریزی حساب شده از سوی بعثی ها بوده است. فرهنگ و اندیشه و ارزش های اسلامی را در هر یک از بخش های تحلیل می توان مشاهده کرد و هر کدام به تنهائی جزئی از کل مفهوم و معنای انقلاب اسلامی را بازگو کرده است . کلید واژه : خاطره، ادبیات جنگ، خاطره نویسی، دوران اسارت، اردوگاه ها