غربالگری گامتوفیتی تحمل به تنش خشکی در زیتون

کم آبی و تنش خشکی یکی از عوامل محدود کننده توسعه کشت و کار زیتون در ایران است. اگر چه زیتون (olea europaea l.) از جمله درختان میوه نسبتاً متحمل به تنش خشکی است، اما واکنش ارقام مختلف نسبت تنش خشکی متفاوت می باشد. مطالعات نشان می دهد بین بافت گامتوفیت نر (دانه گرده) با بافت اسپوروفیت (گیاه کامل) از نظر پاسخ به انواع تنش ها همپوشانی وجود دارد، لذا این مطالعه به منظور غربالگری تحمل به تنش خشکی 11 رقم زیتون در سطح دانه گرده انجام شد. آزمایش بصورت فاکتوریل (تیمارهای تنش و رقم) در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. تیمار تنش خشکی در شرایط کشت درون شیشه ای دانه گرده در 4 سطح 0، 2، 4 و 7 درصد پلی اتیلن گلیکول (peg) انجام شد. تفاوت معنی داری از لحاظ صفات درصد جوانه زنی و رشد لوله گرده بین ارقام، سطوح مختلف تنش و اثرمتقابل آنها مشاهده شد. بر اساس مقایسه میانگین ها تنش خشکی باعث کاهش معنی داری در درصد جوانه زنی و همچنین رشد لوله گرده شد. بیشترین درصد جوانه زنی در تیمارهای شاهد و 2 درصد peg در ارقام آسکولانا و زرد و بیشترین طول لوله گرده، در رقم روغنی در سطح صفر درصد (شاهد) مشاهده گردید. جهت غربالگری تحمل به تنش خشکی ارقام مختلف زیتون، ld50 صفت درصد جوانه زنی محاسبه گردید. بر این اساس ارقام مانزانیلا، کنسروالیا و ماری متحمل ترین ارقام نسبت به تنش خشکی در سطح گامتوفیت نر می باشند. تفاوت در درصد جوانه زنی و رشد لوله گرده ارقام زیتون به ویژگی های ژنتیکی والد مولد گرده و اطلاعات ژنتیکی مستقل خود دانه گرده مربوط می شود. بطوریکه، الگوی باندهای sds-page پروتئین دانه گرده در مطالعه حاضر، نیز نشان از پتانسیل و ذخایر ژنتیکی متفاوت در بین ارقام مختلف زیتون دارد. همچنین میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت دانه گرده مانند پراکسیداز، کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز تفاوت معنی داری بین ارقام نشان داد. بر اساس همبستگی پیرسون، بین فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز دانه گرده و درصد جوانه زنی در شرایط شاهد، همبستگی معنی دار و منفی وجود داشت.