طراحی، ساخت و ارزیابی ادوات خاک‏ورز نواری جهت کشت محصولات ردیفی

حفاظت از خاک در برابر فرسایش آبی و یا بادی امری اجتناب ناپذیر است. خاک‏ورزی حفاظتی به هر نوع سیستم خاک‏ورزی که حداقل 30% بقایای محصول قبلی را بعد از عملیات کاشت محصول جدید روی سطح خاک باقی گذارد تا از فرسایش آبی و یا بادی خاک جلوگیری کند، گفته می‏شود. از مزایای مهم سیستم خاک‏ورزی حفاظتی، علاوه بر مزایای اقتصادی آن می‏توان به بهبود مواد آلی، حفظ رطوبت و افزایش حاصلخیزی خاک و از معایب آن می‎توان به هزینه ادوات خاک‏ورزی مرتبط با این سیستم، مبارزه با علف‏های هرز و سبز شدن بذور ریخته شده محصول قبلی اشاره نمود. روش مناسب برای تحقق اهداف خاک‏ورزی حفاظتی و مواجه‏ی کمتر با مشکلات سیستم های بی‏خاک‏ورزی در خاک‏های با ساختمان ناپایدار مانند خاک‏های مناطق مرکزی ایران (خاک‏های مناطق خشک و نیمه خشک)، خاک‏ورزی نواری است. در خاک‏ورزی نواری ضمن حفظ بقایا روی سطح خاک، در محل رشد و نمو ریشه گیاه خاک‏ورزی انجام می‏شود. هدف اصلی در این پژوهش، طراحی، ساخت و ارزیابی ماشین ترکیبی است که بتواند یک لایه خاک نرم شده به عرض و عمق به ترتیب 150 و 100 میلی‏‏متر با یک بار عبور ایجاد کند. هرماشین مرکب از چهار واحد تشکیل شده است که عبارت بودند از: ردیف‏تمیزکن، دیسک‏های کناربر، نوار خاک‏ورز و غلتک. چهار نوع ماشین خاک‏ورز نواری طراحی و ساخته شد. این ماشین‏ها عبارت بودند از: نوار خاک‏ورز مجهز به کولتیواتور ساقه صلب تیغه مثلثی، نوار خاک‏ورز مجهز به دو-سطح خاک‏ورز تیغه مثلثی، نوار خاک‏ورز مجهز به سطح-خاک‏ورز تیغه مورب دوبل و نوار خاک‏ورز مجهز به سطح-خاک‏ورز دیسکی مواج. در این پژوهش، تاثیر چهار ماشین نوار خاک‏ورز در سه سطح بقایا (بدون بقایا، بقایای ایستاده، بقایای کامل) و در دو سطح رطوبتی (7/0 و 9/0 حد خمیری) در یک خاک با بافت لوم رسی در مزرعه پژوهشی دانشگاه صنعتی اصفهان بر روی مقاومت خاک، شکل، سطح و عرض مقطع خاک‏ورزی شده، قطر متوسط وزنی کلوخه‎ها، شاخص تمیزکنندگی در نوارهای خاک‏ورزی شده، سبز شدن بذر، استقرار و وزن ماده خشک بوته مورد بررسی قرار گرفت. ماشین نوار خاک‏ورز مجهز به دو-سطح خاک‏ورز تیغه مثلثی بیشترین درجه نرم شدگی خاک و کوچکترین قطر متوسط وزنی کلوخه‏ها را ایجاد نمود و متناسب‏ترین شکل، و نزدیک‏ترین سطح مقطع و عرض مقطع نوار خاک‏ورزی شده به هدف را ایجاد کرد. نحوه گسیختگی خاک در ماشین نوار خاک‏ورز مجهز به دو-سطح خاک‏ورز تیغه مثلثی به صورتی بود که نیازی به بکارگیری دیسک کناربر برای محدود کردن عرض نوار نبود و لذا تعداد واحدهای بکار رفته در این نوع ماشین نوار خاک‏ورزکمتر ‏می‏گردید. تفاوت معنی‏داری بر سبز شدن بذر و استقرار بوته در بین سه سطح بقایا وجود نداشت که نشان دهنده ضرورت انجام خاک‏ورزی (نواری) است. تفاوت معنی‏داری بر سبز شدن بذر، استقرار و وزن ماده خشک بوته در بین انواع ماشین‏های نوار خاک‏ورز مشاهده نگردید. با توجه به نتایج، خاک‏ورزی نواری، علاوه بر حفظ اهداف خاک‏ورزی حفاظتی و درصد سبزشدن و استقرار بوته، برای مناطق خشک و نیمه خشک پیشنهاد می‏گردد. با توجه به مزایای نوار خاک‏ورز مجهز به دو-سطح خاک‏ورز تیغه مثلثی می‏توان از آن به عنوان خاک‎ورز نواری برای این مناطق پیشنهاد نمود.