امکان سنجی کاربرد شاخص های ارزیابی آموزش عالی کشور در ارزشیابی از برنامه درسی دوره تحصیلات تکمیلی دانشگاه های اصفهان و شهرکرد بر مبنای الگوی سیپ

چکیده نظام آموزش عالی مهم ترین نقش را در دستیابی به توسعه علمی و فناوری کشورها ایفا می نماید. اما این نظام زمانی مفید است که فعالیت های خود را بر اساس استانداردهای مناسب اعمال نماید. لازمه این امر، دستیابی به اطلاعات دقیق و به روز از طریق ارزشیابی صحیح، جامع و بر اساس شاخص های مناسب است. یکی از الگوهایی که برنامه درسی را به طور جامع مورد ارزشیابی قرار می دهد، الگوی سیپ است. از طرفی هیأت نظارت و ارزیابی فرهنگی و علمی کشور، به منظور ارائه تصویری واقعی از وضعیت موجود و مطلوب آموزش عالی، اقدام به تدوین تعدادی شاخص ارزشیابی نموده است. از طرف دیگر چون دوره تحصیلات تکمیلی وظیفه اصلی تولید علم و فناوری را به عهده دارد، این پژوهش درصدد بوده، با انتخاب تعدادی از مهم ترین شاخص های ارزشیابی هیأت نظارت و ارزیابی، الگوی سیپ و سایر منابع، اقدام به بررسی وضعیت موجود و امکان کاربرد آنها، برای ارائه یک الگوی متناسب با شرایط دانشگاه های مورد بررسی، نماید. از این رو مهم ترین شاخص های ارزشیابی از زمینه ها(انتظارات و هدف ها)، درون دادها(اعضای هیأت علمی، دانشجویان و امکانات)، فرآیندها(یاددهی- یادگیری، روش های مدیریت و نظارت) و بروندادهای(محصولات، برون دادهای واسطه ای و نهایی) برنامه درسی دوره مذکور، انتخاب و مورد بررسی قرار گرفته شده اند. نوع پژوهش کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی و پیمایشی(ترکیبی) بوده است. جامعه آماری بخش کمی، تمامی اعضای هیأت علمی(897 نفر)، دانشجویان(6741 نفر) و دانش آموختگان(3997 نفر) دوره تحصیلات تکمیلی دانشگاه-های اصفهان، صنعتی و شهرکرد، بوده است. بعد از برآورد حجم نمونه های آماری(176نفر هیأت علمی، 282 نفر دانشجو و 194 نفر دانش آموخته)، از آنان به روش طبقه ای، نمونه گیری شده است. جامعه آماری بخش کیفی شامل تمامی اعضای هیأت علمی دانشگاه های مذکور، بوده و به روش نمونه گیری هدفمند،30 نفر انتخاب گردید. داده های پژوهش از طریق بررسی های نظری و میدانی، با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه، گردآوری شده اند. روایی ابزار توسط 15 نفر از متخصصان(اعضای هیأت علمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه اصفهان) تأیید شده است و ضریب پایایی شاخص های وضعیت موجود پرسشنامه، طبق روش آلفای کرانباخ 96/0 و ممکن آن 97/0 محاسبه گردیده است. پایایی فرم مصاحبه از طریق سه نفر متخصص و نیز روش سه سوسازی، تأیید گردیده است. پرسشنامه ها به صورت حضوری، پست معمولی و الکترونیکی، بین افراد توزیع گردیده و مصاحبه ها به صورت حضوری انجام گرفته اند. بعد از گردآوری داده-ها، از روش های مختلف آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. طبق نتایج حاصل از پرسشنامه، وضعیت موجود کاربرد 73 شاخص مربوط به نه مولفه برنامه درسی(انتظارات، هدف ها، هیأت علمی، دانشجویان، امکانات، فرآیندهای یاددهی- یادگیری، روش های مدیریت و نظارت، محصولات، برون-دادهای واسطه ای و نهایی) دوره تحصیلات تکمیلی دانشگاه های مورد بررسی، از دیدگاه اعضای هیأت علمی، دانشجویان و دانش آموختگان آنها، در حد متوسط و کمتر از متوسط بوده است. در صورتی که امکان استفاده از آنها زیاد بوده است. نتایج حاصل از مصاحبه با اعضای هیأت علمی دانشگاه های مورد بررسی نیز حاکی بوده است که گرچه در شرایط فعلی از این شاخص ها کمتر در ارزشیابی برنامه درسی دوره استفاده می شود، اما امکان استفاده از آنها با رعایت شرایطی زیاد است. بنابراین استفاده از تمامی این شاخص ها در ارزشیابی از برنامه درسی دوره پیشنهاد می شود.