آثار حذف یارانه کود شیمیایی بر تولید ذرت در ایران

بخش کشاورزی از یک سو به دلیل ارتباط نزدیک تر با محیط زیست نسبت به سایر بخش های اقتصاد و از سوی دیگر به دلیل مصرف کودهای شیمیایی و سموم دفع آفات نباتی یکی از مهم ترین منابع آلوده کننده محیط زیست به شمار می - آید. آلودگی ایجاد شده توسط بخش کشاورزی، به علت استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی، سموم دفع آفات نباتی و محلول های از بین برنده علف های هرز و همچنین ناتوانی اقتصاد در به کارگیری بهینه کود های شیمیایی می باشد. عرضه نهاده ها با قیمتی نازلتر از قیمت بازار یا حتی قیمت تمام شده از طریق پرداخت بخشی یا تمام هزینه های آن توسط دولت در قالب یارانه صورت می گیرد. از دیدگاه کارشناسان، یارانه های پرداختی بابت نهاده های شیمیایی، نقش اساسی در تشویق کشاورزان در مصرف بیش از اندازه آن ها و ایجاد آلودگی های زیست محیطی داشته است و لذا جایگزینی سیاست پرداخت یارانه کود شیمیایی با سیاست های حمایتی مناسب دیگر نظیر سیاست پرداخت مستقیم جهت کاهش آثار جانبی منفی مصرف کودهای شیمیایی ضرورتی انکار ناپذیر است. در این راستا و با عنایت به این مشکل، در این مطالعه سعی شده است آثار حذف یارانه کود شیمیایی بر تولید ذرت در ایران مورد بررسی قرار گیرد. برای نیل به هدف مورد نظر تحقیق، از داده های تلفیقی برای 9 استان عمده تولید کننده ذرت کشور و برای سال های زراعی 86-1378 استفاده شده است. در این تحقیق ابتدا تابع تولید ذرت کشور با استفاده از اطلاعات نهاده های کود شیمیایی، نیروی کار، آب، بذر و سم تخمین زده شده و سپس با محاسبه کشش های جزئی عوامل تولید حساسیت تولید نسبت به تغییرات مقدار نهاده ها ارزیابی شده است. در نهایت تابع تقاضای نهاده ها محاسبه گردیده است. نتایج نشان می دهد که کشش تقاضای ذرت کاران نسبت به تغییرات قیمت کلیه نهاده های تولیدی کمتر از یک می باشد و در اصطلاح اقتصادی، کشاورزان نسبت به تغییرات نهاده ها کم کشش هستند. همچنین اعطای یارانه به نهاده کود شیمیایی به دلیل بی کشش بودن تقاضای این نهاده باعث کاهش تولید ذرت به میزان 412/0 می- گردد. در رابطه با تابع تولید، نتایج حاکی از آن است که ضرایب نهاده های کود شیمیایی، بذر، آب و نیروی کار اثر معنی دار بر تولید این محصول استراتژیک دارند و تابع تولید برآورد شده دارای بازدهی نزولی نسبت به مقیاس می باشد. بنابراین، از آن جا که حذف یارانه ها اثرات مفید بر محیط زیست و اقتصاد دارا می باشد، هدفمند کردن یارانه ها توجیه می شود.