مقایسه چند جیره غذایی مصنوعی برای پرورش انبوه کرم گلوگاه انار،ectomyelois ceratoniae zell. و ارزیابی دزهای اشعه گاما جهت عقیم سازی نرهای این آفت در شرایط آزمایشگاهی

چکیده: کرم گلوگاه انار ectomylois ceratoniae zell. (lep.: pyralidae) مهم ترین آفت انار در ایران است. جهت بررسی اثر جیره های غذایی مصنوعی مختلف روی پارامترهای رشدی کرم گلوگاه انار این پژوهش در سال های 1389-1388 در مدیریت حفظ نباتات استان فارس انجام شد. کلیه آزمایش ها در شرایط ثابت ( حرارت 2±28 درجه سانتی گراد، رطوبت 5±60% و 14 ساعت روشنایی و 10 ساعت تاریکی) در ژرمیناتور ساخت شرکت گروک انجام شد. آزمایش در قالب طرح کاملا" تصادفی با چهار جیره غذایی که ترکیبات مشترک آن ها شامل سبوس گندم، شکر، گلسیرین و آب مقطر بوده با 60 لارو سن 1 کرم گلوگاه انار انجام شد. هر واحد آزمایشی شامل ظروف یک بار مصرف به قطر 5 سانتی متر، که حاوی یک لارو و جیره غذایی به مقدار کافی بود. بازدید ها به صورت منظم انجام و پارامترهای رشدی از قبیل دوره رشدی کامل، وزن شفیره، اندازه لاروسن 5 (برای سه نسل) و دروه لاروی، دوره شفیرگی،درصد تفریخ حشرات و دوره تخم (برای دو نسل) ثبت گردید. با نگرش به جیره های مناسب، پرورش انبوهی آفت انجام و شفیره های بدست آمده با دزهای 160، 200، 300 و 400 گری توسط دستگاه گاما سل پژوهش گاه هسته ای کشاورزی– صنعتی کرج توسط اشعه گاما پرتودهی شده و با اندازه گیری پارامترهای رشدی از قبیل درصد تفریخ، درصدحشرات ناقص، درصد مرگ ومیر حشره، تعداد تخم گذاشته شده، تعداد تخم سالم و تعداد تخم عقیم مقایسه های لازم انجام شد.. نتایج نشان داد که اثر جیره های غذایی برای هرنسل روی دوره رشدی کامل، وزن شفیره، دروه لاروی معنی دار بود اما برای سه نسل برای کلیه پارامترها معنی دار نبود و در طی سه نسل چهار جیره تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند. البته بیش ترین میانگین اندازه لارو سن 5 (104/0±04/16 میلی متر)، بیش ترین وزن شفیره (327/1±23/38 میلی گرم)، کم ترین دوره لاروی (581/0±32/19 روز) و کم ترین دوره رشدی کامل حشرات (643/0±51/32 روز) روی جیره الف بدست آمد که برتری نسبی این جیره را نسبت به سایر جیره ها نشان داده و به عنوان یک جیره جدید می توان از آن در پرورش استفاده کرد. جیره های آزمایش شده براساس شاخص طول دروه رشدی به ترتیب از کم ترین تا بیش ترین دوره عبارتند از الف، ج، ب و د و براساس تعداد تخم برای هرماده (در نسل سوم ) عبارتند از ب، د، الف و ج است. بررسی چهار دز 160، 200، 300، 400 گری جهت عقیم سازی شفیره های کرم گلوگاه نشان داد که رنج اشعه بین 300<دز<200 بهترین میزان برای عقیم سازی کامل حشرات ماده و sub-sterility حشرات نر است به طوری که در این رنج حشرات ماده کاملا" عقیم و حشرات نر 95 تا 97% عقیم می شوند و 5 تا 3% از آنها sub-sterility که قادر به تولید نتاج عقیم کامل در نسل بعدی هستند بنابراین برای عقیم سازی کرم گلوگاه این رنج توصیه می شود . واژگان کلیدی: کرم گلوگاه انار، جیره مصنوعی، پرورش انبوه، اشعه گاما، عقیم سازی، نرعقیمی