ارزیابی حجم آب مجازی مبادلاتی محصولات عمده زراعی استان همدان

همدان با میانگین بارندگی سالیانه 340 میلی متر (63/6 میلیارد متر مکعب) و 09/3 میلیارد متر مکعب منابع آب تجدیدپذیر، اگرچه دارای میزان بارندگی بیشتر از متوسط کشور می باشد اما باز هم در زمر? استان های خشک کشور قراردارد. وضعیت کنونی بهره برداری از منابع آب های زیر زمینی و سطحی، شرایط را به سمتی هدایت کرده که در اکثر دشت های استان صدور مجوز جدید بهره برداری ممنوع است. شواهد موجود نشان می دهد که با توجه به رشد جمعیت، نیاز به غذای بیشتر، گسترش صنعت و ارتقاء سطح بهداشت ورفاه عمومی، سرانه منابع آب تجدیدشونده کشور رو به کاهش است. مسلماً رشد جمعیت، نیاز به تولید بیشتر محصولات کشاورزی را ایجاب می کند و در این راستا کشاورزی، باغداری و دامپروری به عنوان اصلی ترین منابع تأمین کننده مواد غذایی داخلی به شمارمی روند. در این پژوهش حجم آب مجازی مبادلاتی محصولات عمده زراعی استان همدان به منظور تحلیل مقدماتی قابلیت دسترسی به منابع آب، تولید مواد غذایی و روابط بین تولید و مبادله محصولات غذایی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در بین محصولات مورد بررسی، سیب زمینی، چغندرقند و سیر در گروه محصولات کم مصرف با بهره وری آب بالا، یونجه نسبتاً پرمصرف و گندم و جو در گروه محصولات پرمصرف با بهره وری آب پایین قرار دارند. با توجه به نتایج این مطالعه به نظر می رسد که روند افزایش سطح زیر کشت محصولات با نیاز آبی بالا در استان به وی‍‍ژه در سال های اخیر که با پدیده خشک سالی مواجه هستیم متناسب با ظرفیت موجود منابع آبی نیست. از آن جا که روند توسعه کشت و جایگزینی محصولات با نیاز آبی بالا منجر به بیلان منفی بسیاری از دشت های استان شده است، برای پیشگیری تبعات منفی این بحران به نظر می رسد نظارت کامل به وسیله یک کمیته تخصصی کشت در سطح استان و شهرستان ها بر الگوی کشت و لحاظ نمودن محدودیت کشت بسیاری از محصولات زراعی با نیاز آبی بالا در مناطق و دشت ها به خصوص دشت های بحرانی و همچنین افزایش واردات محصولات کشاورزی با توجه ویژه به مقول? آب مجازی بسیار ضروری است.