شناسایی ژنوتیپ های برتر گردو (juglans regia l.) در برخی مناطق استان فارس، ایران

ایران یکی از مراکز اصلی تنوع و پراکنش گردو در جهان به شمار می رود. با توجه به اینکه درختان گردو از سده های گذشته به صورت جنسی ازدیاد می شده، تنوع ژنتیکی بالایی در جمعیت آن در کشور وجود دارد که به ایجاد یک ژرم پلاسم بسیار بزرگ و متنوع گردو، منتهی شده است. این تنوع امکان دستیابی به ژنوتیپ های برتر و امیدبخش را در برنامه های اصلاحی گردو فراهم می کند. پژوهش حاضر به منظور شناسایی ژنوتیپ های برتر گردو در منطقه بوانات فارس طی سال های 1388 تا 1390 انجام گرفت. در ابتدای آزمایش، 349 درخت بر اساس اطلاعات سازمان های ذیربط و افراد محلی، پیش انتخاب و پلاک کوبی گردیدند. در ادامه، بر اساس مشاهدات اولیه و عدم تظاهر علائم بیماری بلایت و نیز میانگین وزن دانه بیشتر از 5/6 گرم، 92 ژنوتیپ جهت مطالعات بعدی انتخاب شدند. بررسی نتایج مربوط به صفات فنولوژیک درختان نشان داد که ژنوتیپ a92 دیر برگده ترین ژنوتیپ در بین درختان مورد مطالعه در هر دو سال انجام آزمایش بود. در 37 درصد از ژنوتیپ ها، پدیده هموگامی مشاهده گردید. همچنین بررسی صفات اختصاصی در سال اول انجام پژوهش نشان داد، درصد باردهی در ژنوتیپ ها بین صفر تا 5/65 درصد متغیر بود و 5/81 درصد از ژنوتیپ ها دارای اندازه دانه متوسط تا خیلی بزرگ بودند. بر مبنای نتایج بدست آمده در سال اول، ژنوتیپ a2 بیشترین وزن دانه و مغز را دارا بود و کمترین میزان وزن دانه و مغز به ترتیب در ژنوتیپ a50 و a44 مشاهده گردید. همچنین در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه، ژنوتیپ a9 با درصد مغزی معادل 2/67 درصد، عنوان تیمار برتر را از نظر درصد مغز به خود اختصاص داد. ارزیابی 92 ژنوتیپ مورد مطالعه نشان داد که رنگ مغز بیشتر ژنوتیپ ها، روشن بود. بررسی ارتباط بین صفات در این آزمایش گواه از وجود همبستگی مثبت و قوی بین وزن دانه و مغز و همچنین بین وزن با درصد مغز بود. در حالی که بین وزن دانه و درصد مغز همبستگی منفی مشاهده گردید. تاریخ برگدهی با تاریخ برداشت و همچنین ضخامت پوست سخت با رنگ پوست سخت و دشواری جدا شدن مغز همبستگی مثبت و معنی داری در سطح یک درصد داشت. در نهایت از بین 92 ژنوتیپ، ژنوتیپ های a79، a59، a30، a40، a14، a34، a17، a42، a68، a69، a92 و a63 به عنوان ژنوتیپ های برتر از نظر صفات فنولوژیک و اختصاصی انتخاب گردیدند. ژنوتیپ های برتر در سال دوم نیز مورد ارزیابی قرار گرفتند. بررسی نتایج سال دوم گواه از عدم وجود اختلاف بین داده های بدست آمده در دو سال انجام پژوهش بود. به طوری که در سال دوم، ژنوتیپ های a92 و a63 به ترتیب با 31 و 30 روز تاخیر نسبت به استاندارد مرجع، عنوان ژنوتیپ های دیربرگده را به خود اختصاص دادند