بررسی تنوع ژنتیکی مجموعه ای از ژرم پلاسم گلرنگ و تعیین روابط فیلوژنی با استفاده از نشانگر issr و برخی خصوصیات مورفولوژیک

این مطالعه با هدف بررسی تنوع ژنتیکی ژرم پلاسم گلرنگ زراعی و تعیین روابط گونه های وحشی گلرنگ با استفاده از نشانگر مولکولی issr و برخی خصوصیات مورفولوژیک انجام گردید. بدین منظور 107 ژنوتیپ گلرنگ مشتمل بر 79 ژنوتیپ از گونه ی زراعی c. tinctorius، 9 ژنوتیپ از گونه ی وحشی c. lanatus، 7 نمونه از گونه ی c. oxyacanthus ، 4 نمونه از گونه ی c. glaucus و از هر کدام از گونه های c. palaestinus، c. dentatus و c. boissieri ، 1 ژنوتیپ مورد استفاده قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل از نشانگر مولکولی issr، در این پژوهش گونه ی c. palaestinus نسبت به گونه ی c. oxyacanthus ، قرابت بیشتری با گلرنگ زراعی (c. tinctorious) نشان داد بطوری که بر اساس ضریب تشابه نی، میزان تشابه بین گونه ی زراعی و c. palaestinus حدود 90 درصد برآورد گردید که این خود تأییدی دیگر بر منشأ یافتن گلرنگ از گونه وحشی c. palaestinus می باشد. نتایج حاصل از تجزیه ی خوشه ای و تجزیه به مولفه ها توانست هر 7 گونه ی گلرنگ را در خوشه های جداگانه قرار دهد.گونه ی زراعی نیز به طور جداگانه جهت شناسایی ارتباط بین مراکز منشأ، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای ارقام زراعی نشان داد که گونه ی زراعی خود به 5 گروه تقسیم شد. گروه اول شامل ژنوتیپ هایی از ناحیه ی اروپا بود. به علاوه، نمونه هایی از آسیا، افریقا و آمریکا نیز در این گروه قرار گرفتند. نمونه هایی از ناحیه ی مصر و سودان و نیز دو نمونه از کشور استرالیا گروه دوم را تشکیل دادند. گروه سوم 27 ژنوتیپ از نواحی آسیای مرکزی، جنوب غربی آسیا به اضافه ی نمونه هایی از آمریکا را شامل شد، نمونه های مربوط به گونه ی وحشی c. palaestinus در این گروه و در کنار نمونه هایی از اردن، هندوستان و آمریکا قرار گرفت. گروه چهارم شامل نمونه هایی از خاورمیانه و آسیای مرکزی بود، که نشان دهنده ی معرفی اولیه ی نمونه های گلرنگ از آسیای غربی به ناحیه ی آسیای مرکزی است. گروه پنجم نمونه هایی از شرق دور و ازبکستان را در بر گرفت. مطابق با نتایج بدست آمده، تا حدودی ژنوتیپ های گلرنگ بر اساس منشاء جغرافیایی گروه بندی شدند. همچنین تفاوت معنی داری بین گونه های مختلف گلرنگ و نیز بین ژنوتیپ های گلرنگ زراعی معرفی شده بر اساس6 مرکز تشابه وجود داشت. مطابق با نتایج حاصل از محاسبه ی شاخص های تنوع ژنی نی و شاخص اطلاعاتی شانون، تنوع قابل ملاحظه ای بین نمونه های متعلق به خاورمیانه مشاهده شد که به فرضیه ی منشاء یافتن گلرنگ زراعی از این ناحیه قوت می بخشد و از طرف دیگر مرکز شرق دور کمترین تنوع ژنی را نشان داد. تجزیه خوشه ای با استفاده از داده های مورفولوژیک با استفاده از نرم افزار ntsys pc انجام شد و تقریبا توانست گونه های متفاوت را از یکدیگر جدا کند اما همبستگی پایینی بین داده های issr و مورفولوژیک مشاهده شد. در مجموع نتایج حاصل از نشانگر مولکولی issr در تلفیق با داده های مورفولوژیک نشان داد که تنوع قابل ملاحظه ای بین ژرم پلاسم زراعی گلرنگ وجود دارد که می تواند برای برنامه های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرد. همچنین امکان استفاده از گونه c. palaestinus برای بهبود خصوصیات گونه زراعی از طریق تلاقی های بین گونه ای وجود دارد.